Daily Archives: 05/04/2013

Ιφιγένεια Σιαφάκα Το Τραγούδι του λύγκα
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2011

Μια συνέντευξη με τη συγγραφέα 

«Δεν είμαι εγώ που μιλώ, είναι τα πράγματα που μιλούν μέσα από εμένα»   

Ντόρα Περτέση (ΝΠ): Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου σας διαβάζουμε: «Το τραγούδι του λύγκα  πραγματεύεται τη σύγκρουση ανάμεσα στα δύο φύλα, προσπαθώντας να ανιχνεύσει και να σχολιάσει τις αιτίες της». Αυτό μου φέρνει στο μυαλό τη λακανική ρήση “Δεν υπάρχει διάφυλη σχέση”, η οποία σημαίνει ότι σχετιζόμαστε με ένα αντικείμενο, με μια φαντασίωση ή με  το σύμπτωμα του άλλου και όχι με τον άλλο ως τέτοιον. Σκέφτομαι ότι στο “Τραγούδι του λύγκα” περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο για τη σχέση αυτή;

Ιφιγένεια Σιαφάκα (ΙΣ): Ήδη ο τίτλος του βιβλίου, και δη η λέξη «λύγκας», είναι«παραπλανητικός». Είναι μια διαπίστωση την οποία, στο τέλος, κάνει και ο ίδιος ο αναγνώστης. Συνεπώς, ο ίδιος ο τίτλος εμπεριέχει μια ανατροπή, μια μη συνάντηση με το περιεχόμενό του, τουτέστιν τη σύγκρουση φαντασίωσης και πραγματικότητας, για την οποία μιλάτε.

Πράγματι, στο μυθιστόρημα δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των δυο φύλων, αντιθέτως θα βρούμε σχέσεις «νοσηρές», σχέσεις συμπτωμάτων και, κατά κύριο λόγο, αυτή την ανατρεπτική, γκροτέσκικη και τρομακτική σχέση που ενυπάρχει σε μια αρχέγονη φαντασίωση, κυρίως για το γυναικείο, η οποία, εν προκειμένω, δεν σταματά στο εικονικό της περιτύλιγμα, αλλά περνά στην πράξη. Αυτή ακριβώς η λογική πυροδοτεί και την συμπτωματολογία των ηρώων, που είτε είναι πομποί είτε αποδέκτες της σύλληψης για το γυναικείο.

ΝΠ: Μια που αναφέρεστε στο γυναικείο, ακόμη και από την πλευρά της ελληνορωμαϊκής μυθολογίας, αλλά και ψυχαναλυτικά μιλώντας, μήπως μπορούμε να πούμε ότι ο ορισμός του γυναικείου και το γυναικείο, που τόσο πολύ έχει εξυμνηθεί από τους ποιητές -σας υπενθυμίζω ότι ακόμη και ο ίδιος ο Φρόυντ κατέθεσε τα όπλα αφήνοντας αναπάντητο το ερώτημα «του τι είναι γυναίκα»-, μήπως τελικά ο ορισμός του προσκρούει στο σκόπελο του αδύνατου, του ανέφικτου, του άφατου κλπ;

IΣ: Να τα δούμε ένα- ένα. Αρχικά, δεν ξέρω ακριβώς τι τελικά εξυμνείται από τους ποιητές και αν αυτό αποτελεί locus communis για όλους τους γράφοντες ή ιδιωτικές μυθοπλασίες με χρήση απλώς κοινών σημαινόντων. Άλλωστε, αν δούμε την εξέλιξη της λογοτεχνίας, θα παρατηρήσουμε ότι σε κάθε εποχή εξυμνείται και κάτι διαφορετικό. Συνεπώς τα ιδεώδη αλλάζουν, αλλά δεν θεωρώ ότι εκεί βρίσκεται το πρόβλημα, θεωρώ ότι το πρόβλημα είναι δομικό.

Θα έλεγα επίσης ότι οι γυναίκες, αν και αγαπούν τα λόγια, δεν έχουν τελικά ανάγκη ούτε από λατρεία ούτε από ύμνους, αλλά από αγάπη.Η εξιδανίκευση είναι ύποπτη, γιατί στην ουσία η γυναίκα είναι απούσα, παρούσα είναι μόνον η εικόνα της ή, μάλλον καλύτερα, η εικόνα της εικόνας της.

Δευτερευόντως, ο Φρόυντ υπήρξε άνδρας. Αντιλαμβάνομαι συνεπώς τη δυσκολία του ως γυναίκα. Έχει δίκιο.

Τρίτον, όλα αυτά τα στερητικά «α» των επιθέτων που χρησιμοποιήσατε για να εντοπίσετε τη δυσκολία ορισμού του γυναικείου, νομίζω ότι μπορούν να εξαλειφθούν, εάν αποδεχτούμε ότι το ερώτημα του τι είναι γυναίκα είναι πολλαπλώς επαναπροσδιορίσημο, κάθε φορά από κάθε γυναίκα. Δεν υπάρχει Γυναίκα, υπάρχουν γυναίκες, και ίσως αυτή να είναι η δυσκολία στην οποία προσκρούει και η αμηχανία με την οποία «εμφανίζεται επί σκηνής» το ανδρικό φύλο, έχοντας σχηματίσει a priori στο μυαλό του ένα μοντέλο για τη μία και ιδανική Γυναίκα. Γι’ αυτό, κατά τη γνώμη μου, αποτυγχάνει, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, η συνάντηση. Δίνεται η εντύπωση, και αυτό το ακούμε συχνά στις διηγήσεις γυναικών, ότι οι άνδρες, κατά έναν περίεργο τρόπο, κωφεύουν, δεν ακούνε το γυναικείο αίτημα. Μα «για να ακούσεις» πρέπει να έχεις «καθαρά» αυτιά.

ΝΠ: Η συνάντηση αποτυγχάνει, αυτός είναι ο κανόνας,  υπάρχουν βεβαίως και κάποιες ευτυχείς στιγμές συναντήσεων, ως εξαίρεση. Εντούτοις, η δική σας συνάντηση με τον γραπτό λόγο, θεωρώ ότι είναι μια ευτυχής συνάντηση για μας τους αναγνώστες. Έχω στο μυαλό μου κάποια αποσπάσματα γραφής σας που, κατά τη γνώμη μου, συνιστούν υφολογική ανατροπή και πρωτοπορία…  Θα τολμήσω λοιπόν το εξής ερώτημα: Από ποιον τόπο γράφει ο συγγραφέας;

ΙΣ: Τω όντι, ο γραπτός λόγος είναι ο καλύτερος αρσενικός που συνάντησα ποτέ… Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ούτε από ποιον τόπο γράφει κάθε συγγραφέας, ούτε εάν ο ίδιος τον γνωρίζει συνειδητά. Προσωπικά, εν πλήρει συνειδήσει, γράφω από τον τόπο του υπ-άρχειν. Και ευτυχώς, γιατί είναι ανεξάντλητος. Από εκεί αλιεύω όλο το υλικό μου, επιχειρώντας τη βουτιά που κάθε φορά ευελπιστώ να φέρει στην επιφάνεια το άφατο.Πέραν τούτου, για μένα ο συγγραφέας είναι όπως ο ηθοποιός. Συνιστά φορέα ύφους και όχι πρωταγωνιστή ύφους. Είναι τα πρόσωπα, τα πράγματα, οι συνθήκες, οι καταστάσεις, τα χρώματα, οι μυρωδιές, οι ήχοι που δεν καλείται απλώς να τα περιγράψει και να τα αναπλάσει, αλλά να τα ενσαρκώσει και να τα αισθανθεί βλέποντας και σχολιάζοντας τον κόσμο με τα δικά τους μάτια. Γι’ αυτό και υπάρχουν στο βιβλίο μου εναλλαγές ύφους. Δεν είμαι εγώ που μιλώ, είναι τα πράγματα που μιλούν μέσα από εμένα.

Η συνέντευξη δόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2011, λίγο μετά την έκδοση του βιβλίου. Προσεχώς στα βιβλιοπωλεία το τεύχος στο οποίο φιλοξενείται η συνέντευξη. Περιοδικό Αληtheια,  εκδόσεις Πατάκη.

Υπόθεση

Η Τριανταφυλλιά Αηδονοπάτη του Γεωργίου και της Ευλαμπίας, το γένος Παπαμπίτζη, είναι μία πολύ επιτυχημένη αρχιτέκτων με γελοίο όνομα. Η σχέση με την οικογένειά της, και ειδικά με τον επαρχιώτη αυταρχικό πατέρα της, το γυναικείο φύλο και το όνομά της βιώνονται τραυματικά. Σε μία απόπειρα αποθεραπείας, θα υποκύψει στη γοητεία ενός ψυχίατρου-ποιητή της κοσμικής Αθήνας και θα γίνει ερωμένη του. Το τέλος της δεκαετούς σχέσης τους θα είναι αναπάντεχα τραγελαφικό και, καταρρακωμένη από την εμπειρία, θα συναντήσει τον Ιάσονα, έναν ιδιόρρυθμο και επαναστατημένο σαραντάρη ηθοποιό. Η σχέση του Ιάσονα με τον πατέρα του τον Άλεξ, έναν εκκεντρικό αποσυρμένο επιχειρηματία, κρέμεται από μία κλωστή την οποία υποβαστάζει η μυστηριώδης μορφή της ωραίας Αλταμίρας. Όλοι θα αναμετρηθούν σκληρά με τις επιθυμίες, τις αναμονές, τις ματαιώσεις, τις φαντασιώσεις τους, αλλά κυρίως με το απελπισμένο αίτημά τους για αγάπη, η οποία, χλευάζοντάς τους απερίφραστα, θα τους προτείνει Το Τραγούδι του Λύγκα.

Θέμα

Το Τραγούδι του Λύγκα πραγματεύεται τη σύγκρουση ανάμεσα στα δύο φύλα, προσπαθώντας να ανιχνεύσει και να σχολιάσει τις αιτίες της. Βαθιά ερωτικά, τα πρόσωπα του μυθιστορήματος θα δώσουν τα πρωτεία στην ανάδυση του αρχέγονου ανθρώπινου τρόμου που ελλοχεύει στη συνάντηση. Η αλήθεια (ο μύθος) τους αποκαλύπτεται για να αναμετρηθεί με την πραγματικότητα και να συνομιλήσει με την ελληνορωμαϊκή μυθολογία ως φορέα συμβόλων του τρόπου με τον οποίο η ψυχή αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Για το λόγο αυτό οι σχέσεις τους φαίνονται παράλογες και δεν υπάρχουν ιππότες και πριγκίπισσες ούτε νικητές ή ηττημένοι, μόνον μαριονέτες αντι-ήρωες, που κάποτε αγγίζουν το γκροτέσκο.