Η άρνησή μου να δεχθώ ένα κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής (ενδογλωσσικής) Μετάφρασης, για «λόγους προσωπικού γούστου και αυτοσεβασμού», όπως τόνισα, δημιούργησε αντιδράσεις πολλές και ποικίλες. Από τη μια η άρνησή μου επιδοκιμάστηκε από εκατοντάδες ανώνυμους αναγνώστες και επώνυμα σχόλια σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από την άλλη ψευδώνυμοι σχολιαστές με κατηγόρησαν ως «ψώνιο», «καβαλιμένο καλάμι» κλπ. Δημοκρατία έχουμε και όλοι μας μπορούμε (και μάλιστα επιβάλλεται) να έχουμε άποψη για όλους και για όλα. Επειδή, όμως, εκ των πραγμάτων επανήλθε στην επικαιρότητα (άκομψα, ίσως) η παμπάλαια και πολυσυζημένη ιστορία των δικών μας κρατικών βραβείων (αφήνω το Νόμπελ για τους ενδιαφερόμενους), ας μου επιτραπούν κάποιες διευκρινίσεις.
1ον. Η άρνησή μου να δεχθώ το βραβείο δεν σχετίζεται με την αξία όσων βραβεύθηκαν και συν-βραβεύτηκαν. Συγχαίρω όλους και όλες από καρδιάς και ειδικότερα τον κ. Λίνο Μπενάκη.
2ον. Ούτε εύκολο είναι, ούτε και ευχάριστο να αποποιείται κάποιος μια βράβευση. Ας το δοκιμάσουν οι επικριτές μου, όταν έρθει η ώρα τους, και θα καταλάβουν.
3ον. Η άρνησή μου δείχνει αντιπάθεια («προσωπικό γούστο») στη δημοσιοϋπαλληλική ευθυνοφοβία ανθρώπων που έχουν επιλεγεί (από ποιους άραγε;) να κρίνουν έργα για τα οποία είναι ολωσδιόλου αναρμόδιοι. Να εξηγηθώ: ενώ το σκεπτικό για τις βραβεύσεις των διαγλωσσικών μεταφράσεων είναι επαρκές, σαφές και αρκετά αιτιολογημένο, το αντίστοιχο σκεπτικό για τις ενδογλωσσικές μεταφράσεις απλώς ψελλίζει κάποιες γενικότητες, δείγμα αμηχανίας και άγνοιας. Γράφουν, λ.χ., οι μεταφράσεις «αποδίδουν το ύφος και τα νοήματα των πρωτοτύπων σε γλώσσα φιλολογική – λογοτεχνική και με τρόπο εύληπτο» (sic). Πολύ θα χαιρόμουν να μας έδινε κάποιος/α ένα – δυο παραδείγματα να εννοήσουμε και εμείς πώς το ύφος (!) και τα νοήματα του πρωτοτύπου αποδίδονται τόσο ωραία σε γλώσσα «φιλολογική – λογοτεχνική»! Το χειρότερο: αυτή η φράση προσβάλλει και τους τέσσερεις συνυποψήφιους, επειδή προβάλλει ένα αναξιόπιστο εφεύρημα. Γιατί ο κ. Μπενάκης και εγώ έχουμε αυτή τη χάρη και δεν την έχει η κυρία Κούκη ή ο κ. Στεφανόπουλος; Αρνούμενος λοιπόν να βραβευτώ από καλοπροαίρετους, πλην άσχετους ανθρώπους, όσον αφορά την αρχαία ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία, κάνω το αυτονόητο: καταγγέλλω αυτά που περιέγραψα και μαζί την παντελή ασχετοσύνη του (λεγόμενου) Υπουργείου Πολιτισμού.
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=590523#.U15Spd5jibA.facebook
Σχόλιο: Μην την «πέφτετε» στον Γιώργη, που αρνήθηκε το βραβείο. Εμείς τον ξέρουμε από κοντά και ως Δάσκαλο και ως Άνθρωπο. Όχι μόνον «ψώνιο» δεν είναι, για όσους τον γνωρίζουμε, αλλά έχει την απλότητα, την αμεσότητα και την ευαισθησία του ανθρώπου που έργω και λόγω έχει αφιερώσει τη ζωή του στα Γράμματα. O Γιώργης έχει μια σπάνια και ζηλευτή αυθεντικότητα, σημείο αναφοράς! Δεν είναι τυχαίο ότι οι φοιτητές του τον θαυμάζουν, τον αγαπούν και τον θυμούνται ως μία ιδιαίτερη περίπτωση Δασκάλου! Μόνον και μόνον το ότι ασχολήθηκε με τον Εμπειρίκο, ενασχόληση που αντίκειται στα συμβατικά, άνοστα και συντηρητικά ακαδημαϊκά, είναι δηλωτικό της κουλτούρας και της επιθυμίας του. Ξέρει τι λέει, λοιπόν, ο άνθρωπος.
Είδαμε, επίσης, εμείς οι μη διαπλεκόμενοι και πτωχοί τω πνεύματι, τα φετινά κρατικά και ιδίως το σκεπτικό βράβευσης στην πεζογραφία και στην ποίηση (τύφλα να ’χει o Bιτγκενστάιν και η Αισθητική!) και φτιάξαμε, εκεί που πίναμε καφεδάκια, και ανέκδοτα. Ούτε ταραχτήκαμε ούτε θυμώσαμε δηλαδή καθόλου! Μετά πήγαμε και για clubing… Συνεπώς, αποφαινόμεθα μετά χιουμοριστικής και ελαφράς διαθέσεως, διότι έχομε τα χαράτσια και δεν δυνάμεθα άλλα βάρη εις τους ώμους μας.
Τι λέγαμε; Α… O Γιώργης έχει πάρει κι άλλα βραβεία, που λέτε για να λέτε, προσωπικά θα μείνω στο πρώτο: 1962: Β’ Βραβείο Πανσπουδαστικής Ποίησης με κριτές τον Ο. Ελύτη, τον Γ. Ρίτσο και τον Ν. Βρεττάκο. Αείμνηστοι! Συμφωνούμε ή διαφωνούμε; Μην μπλέξουμε τα κομματικά μόνον, δεν θα βγάλουμε άκρη… Θα τσακωθούμε, κι έρχονται κι εκλογές!
Πώς να το κάνουμε τώρα; Αφού δεν έχεις καταλάβει, όσο καλοπροαίρετος κι αν είσαι, τι κάνει ο άνθρωπος επακριβώς και δεν μπορείς να το ορίσεις «επισήμως» και με όρους που να ανάγονται στον τομέα τον οποίο σχολιάζεις, διότι δεν έχεις τα ανάλογα εργαλεία, το «δωράκι» είναι σαν να μην του απευθύνεται, οπότε δεν το παίρνει, διότι δεν τον αφορά. Είναι θέμα αισθητικής, και ειδικά όταν αναφερόμαστε στη γλώσσα. Πάρα πολύ απλό! Δεν είναι δυνατόν να προσεγγίζουμε την Αισθητική άνευ αισθητικής!
Δύσκολο, ε;
Καθείς και η δική του οπτική στα της Αισθητικής, φίλοι και εχθροί μου (κυρίως, εχθροί μου), αλλά οι έννοιες αυτές είναι λεπτές και δύσβατες, και διόλου «εύληπτες» (από ποιον;)! Εξαιρετικό κριτήριο Αισθητικής αυτό! Αν δεν το καταλάβει ο Τούλης, το έργο χάνει, είναι «κακό»… Μπρε, πάτε στον Κάφκα, χωρίς να έχετε εξαντλήσει στο Γυμνάσιο τον Μυριβήλη; Μπρε, ίσα κι όμοια όλα… έχει ανηφόρα η ζωή! Πάντως, εγώ τα λέω απλά τώρα, νια νια… κρέμα για άμεση κατάποση. Να πάρω βραβείο χρονογραφήματος, γιατί όχι;
Πάντως, δοθείσης ευκαιρίας, προτείνω να καταργηθούν τα κρατικά, είναι ψυχοφθόρα κι εφαλτήριο δηλητηριασμένων αποφάνσεων. Δες τι σάλος έγινε, πόσοι άνθρωποι θύμωσαν, πόσοι πικράθηκαν, πόσοι λογομάχησαν, τι κατάρες πέσανε… Δραματικά πράγματα! Έτσι κι αλλιώς διαλυμένο είναι το Ελλαδιστάν… το κρατικό ανήκει σε κράτος… οι ενδιαφερόμενοι είναι πιο συνετό να κατευθυνθούν στο Νόμπελ. Άλλη αύρα, άλλο κύρος! Ψέματα; Βάζεις και σμόκιν, βάζεις τουαλέτα, έχει έναν άλλον αέρα η εμφάνιση. Στα κρατικά πώς πας και εν μέσω κρίσης; Μπορεί να μην έχεις ν’ αγοράσεις παντελόνι, και να είσαι με το τριμμένο… πώς θα πας; Είναι θέμα στοιχειώδους αξιοπρέπειας. Δεν είναι;
Oι εχθροί του Γιώργη μπορεί να πουν, επιπλέον, ότι αρνήθηκε το βραβείο, επειδή έχει φωτό στο Βήμα με ναυτικό τι σερτ και μπουκλωτά μαλλιά και αρνείται να «μεγαλώσει»: δεν είναι αστείο, κάποιος σχολιαστής σε ποστ στο Βήμα, το είχε πει. Έτσι τον έκρινε και τον απέρριψε σε άλλη κατάσταση διαφωνίας! O Γιώργης έχει και μηχανάκι επίσης… που πας με αυτά στο κρατικό; Αυτό απορώ πώς παρελείφθη ως σοβαρό επιχείρημα!
Πας, λοιπόν, με τα χίλια και με Φεράρι στο Νόμπελ, όχι με μηχανάκι, και αναμετριέσαι με έναν Μάρκες, μια Γιέλινεκ, έναν Έλιοτ… και θα σου πει μπράβο και η γειτόνισσα, όπως τότε που είχε πάρει ο Ελύτης το Νόμπελ, και μια κυρία χάρηκε, διότι βραβεύτηκαν οι φρυγανιές Elite! Ονειρεμένο το σενάριο! Δεν θυμάμαι και ποιος έχει πει, σπουδαίος πάντως, ότι αυτό το βιβλίο είναι πάρα πολύ καλό, παρά το γεγονός ότι έχει πάρει βραβείο! H αλήθεια είναι ότι έχουν πάρει και κάποιοι άνθρωποι που πράγματι το αξίζουν κρατικό βραβείο, προφανώς κατά λάθος! Έτσι είναι, ζουζουνάκια μου!
Έλα, φιλάκια τώρα, να τελειώνουμε αγαπησιάρικα!
Πίνακες: Lindsey Carr
.
.