Σπουδή στην κενότητα
Μετάlipsi ως ύμνος πικρός της ματαίωσης; Σαρκαστικό μανιφέστο για την ακυρωμένη μέθεξη του Εγώ με το Άλλο; Θρήνος για την αδυναμία θέασης του ατομικού και κοινωνικού υπάρχοντος; Σπουδή πάνω στην έλλειψη επικοινωνίας με τον καθρέφτη; Ή απλώς και μόνον: ποίηση ως τόπος συνάντησης του ανθρώπου με το μέρος του εαυτού του που είναι έξω από το cogito; Ποίηση που μπορεί να ανακυκλώνει τα χαοτικά λύματα (που απορρίπτουν οι σημασιογενείς σπασμοί της γλωσσικής μήτρας) παράγοντας μορφώματα τερατικά; (Έκτωρ Κακναβάτος, έκδ. Άγρα)
Στους φίλους αφιερωμένη η Μετάlipsi, τελευταία ποιητική συλλογή της Ιφιγένειας Σιαφάκα, με τίτλο ενδεικτικό έναν ήχο ελληνικό σε γραφή λατινική lipsi στη θέση των λήψη και λείψει. (…) Φίλοι αδικοχαμένοι από την ασφυξία που προκάλεσε ένα μικρό κομμάτι μήλου που το δαγκώσανε να ρίξουν άρωμα στη γλώσσα», lάβετε φάgετε κραυγάζαν να μεταλάβουμε μετάlipsi (…) Μετάlipsi (λαμβάνω και λείπω ταυτόχρονα) και όχι μόνον μετάληψη, εξ ου και η διττή σήμανση του τίτλου με λατινικούς χαρακτήρες που συμπορεύεται άλλωστε και με το ανάλογο απόσπασμα από τον «Ποιητή στη Νέα Υόρκη» του Federico Garcia Lorca, μότο καταγραμμένο στη γλώσσα του ποιητή “No preguntarme nada. He visto que las cosas cuando buscan su curso encuentran su vacio”, παρατεθειμένο ξανά στο τέλος της συλλογής, σε μετάφραση από τον Β. Λαλιώτη: «Μη με ρωτάτε τίποτα. Είδα τα πράγματα όταν ζητάνε πλησμονή να βρίσκουν το κενό τους».
.
.
Εναγώνιος λεκτικός μετεωρισμός ανάμεσα πληρότητας και κενού, με τον στίχο, υποκλινόμενο στον τρόμο, να κλείνει τον κύκλο του υπέρ των απωθημένων στο ασυνείδητο ωμοφάγων και αρπακτικών φά-gετε (φόβος, φοβία, φεύγω) και lάβ-ετε (αρπάζετε μάλλον παρά αγαπάτε ή αγαπάτε αρπάζοντας ή αρπάζετε αγαπώντας, δεν είναι τυχαία στη συνέχεια η λέξη «λαβίδα» που χρησιμoποιείται)· αέναες καταβυθίσεις στο ασυνείδητο που ισορροπούν ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο – επί παραδείγματι, οι λεκτικές αμφισημίες (βλeμμα, (αίμα), σ-οmata (όμματα), ψ-άllω (άλλο) που καταλήγουν σ’ έναν ιδιότυπο, σαρκαστικό λυρισμό της ίδιας της πράξης της γραφής : (…) Χθες βράδυ μάλιστα σημάδευα τριχιές μ’ ένα περίστροφο σε μια πλατεία που τη λέγαν της «Ιδέας» Στη γλώσσα γάζωνα και μία γκιλοτίνα για επείγουσα ανάγκη μήπως και ξεμυτούσε από το τρίστρατο καμιά πατροκτονία (…). Το ποιητικό σώμα μοιάζει να αναπτύσσεται άλλοτε ως αντικατοπτρισμός ενός σπαρασσόμενου ποιητικού εγώ κι άλλοτε μεσ’ από πολλαπλά, αλληλοαναιρούμενα προσωπεία.
.
.
Ποίηση σε μορφή πρόζας;
Μετάlipsi,
Ως βούλιαγμα σε «κενό κοινό και συλλογικό»: (…) Οι παφλασμοί σπίθες τσιτσίριζαν αλμύρας Τσούζανε πυρακτωμένοι από τη λάμα οι βυθοί μας Κι αλέγκρο το αίμα το ραγούσαν στα χρυσόψαρα/Α πλοθ Α γκλοθ Βουλιάζαμε Βουλιάζαμε (…)
Ως «έλλειψη στη γλώσσα και την επικοινωνία»: (…) Όσο με θρύμμα καραβόπανου πλάτη με πλάτη μάς τυλίγαμε σε Νήμα θνησιγενές αόρατο που σπαρταρούσε των νηστευτών τις λέξεις: τις ρωγμές μας /Βουλιάζαμε Βουλιάζαμε/ (…) Στις γλώσσες έναστρη έσπερναν σπορά (…) μιa λίμα από κάρβουνο που γράφει ιστορίες/με μεdούλι από στάhτη/και γύπsινα οστά/ (…)
«Ως «πολιτισμικό κενό»: (…) Και σε κομμάτια πάγων τσιγαρίζαν καυτές πευκοβελόνες από λέξεις για να τις σβήσουν με μπαλτάδες από ήχους Κλέος μοσχοβολώντας γι’ άρωμα επινίκιο στους καταρράχτες των λυγμών μας Βουλιάζαμε Βουλιάζαμε Βουλιάζαμε(…)
.
.
Ως «αποτέλεσμα συλλογικού ιστορικού ναυαγίου»: (…) Όμορφοι φίλοι sαν την αλήθεια που λησμονιέται το χειμώνα για ν’ ανθίsει από αγριοsυκιές μες στη Μεσόγειο σ’ ένα βαζάκι μέλι με δυο κλωνάρια ελιάς υπό το βλέμμα ενός νεογνού πυρόξανθου ηλίου με μπούκλεςαπό βαθιά Αιγαία και σιαγώνες σμιλεμένες απ’ τις ακτές της Ιωνίας (…) Εκεί τους είδα κι έφριξα»
Μετάlipsi «ως προσωπική και υπαρξιακή κενότητα»: «Καλά να βρούμε όλοι lάβετε φάgετε χτυπούσαν αλλοπαρμένοι τα δίχτυα μες στη νύχτα όλοι να βρούμε lάβετε φάgετε φίλοι τη φύρα του κρατήρα (…)
Ως άθυρμα ψυχικών και σωματικών ερειπίων, Lipsi ερωτική»: (…) Ορθώνομαι από τρόμο όραμα κοιμισμένο ανάσκελα σε πάπλωμα Χωρίς ν’ ακούω παρά μόνο έναν απόηχο από σένα (…) αναρροφήσεις έρωτα Άσφακτου ακόμα από τον ηδονικό νικέλινο σπασμό ενός φιλιού Που μ’ αραβουργήματα η Μνήμη τη γλώσσα κεντημένη πλημμυρίζει Όρθια σε Στύση Εκμαυλισμένη μες στην κόπωση (…).
.
.
Ευφάνταστη χρήση και μείξη στοιχείων αντιθετικών και ετερογενών: (…) Να ξεκληρίσω τ’ ανώφελα εντούτοις τώρα μ’ ένα κοινότοπο σταράτο και νεκρό: Ως είθισται κι εγώ ν’ αφιερώσω κάπου τη γrafi μου Να μην κυλιέται αδέσpοτη στων καθρεφτών τις κλίnες(…),
Ακολουθίες λέξεων που καταλύουν το λογικό ιστό και την συνήθη ροή της γλώσσας, μες από απροσδόκητα γκροτέσκους λεκτικούς συνδυασμούς: (…) Μπορούμε όμως πιο κομψά Αν η σεξουαλική ανάγκη το καλεί Να αναπαύσουμε τις συνειδήσεις αρνούμενοι την ηδονή στο θείο κι απολαμβάνοντας νηστίσιμα τα γεμιστά της θείας (…)
Σκανδαλιστική εικονοκλασία: (…) Καύλες μαρμάρινες στο παγωμένο φρύδι της ανάγκης (…), Απροσδόκητοι λεκτικοί συνδυασμοί: (…) Γνωρίζουμε κι αν ερωτήθηκε ποτέ πώς ερωτοτροπούν σωματικά υγρά με τις σκιές τις Ιστορίας (…), Ένταση και ενόραση: (…) Κι εμείς χορτάτοι απ’ την αγάπη για το γάλα που κερνούσε το σκοτάδι (…),
.
.
Πλαστικότητα και σπουδή σε νέες αφηγηματικές δομές: (…) Τότε άλλαξαν σώμα οι φίλοι χρώμα άδειο αρπάξανε πυκνό που τιναζόταν τραμπολίνο στο σκοτάδι Κι έφευγαν ένας ένας έφευγαν φεύγανε οι φίλοι φεύγαν (…),
Οντολογική αναζήτηση αλλά και συγκινησιακή φόρτιση: (…) Όστις επρόlαβεν τον Κύριον είδεν σαν να λέμε δηλαδή Όταν για νούμερο-επιγραφή κορδώνεται το «Τίpοτε» (…) Παραμυθία να ταΐσει τον πνιγμό μας Μαζί θα ζευγαρώσουμε! (…) Βουλιάζαμε βουλιάζαμε μες στη μεστή /Μετάlipsi/ Χρεών (…),
Εσωτερικά τοπία που παρεκκλίνουν της νόρμας δράττοντας ηδονές από τα παράδοξα και τα τερτίπια της γλώσσας: (…) Στέλναμε χαιρετίσματα με οιδήματα στ’ αστέρια το κενό μας(…) νύχια κοφτερά στις άκρες των μαλλιών μας/ Άhυρα στους αnεμοδείκτες των σκιών σας! (…)
Ποίηση, που με τανυσμένες στα άκρα τις γλωσσικές της ανατροπές και τις ποικίλες ασύνορες λεκτικές μεταβάσεις, ενώνει μαγευτικά το τετριμμένο με το απροσδόκητο, το πραγματικό με το φαντασιακό, τον έσω κόσμο με την περιρρέουσα, εξωτερική ατμόσφαιρα, φέρνοντας αδιάκοπα –όχι μόνο σε αντιπαράθεση αλλά συνομιλία και συναλλαγή– το τραγικό με το γκροτέσκο.Στην Μετάlipsi της Σιαφάκα, – όπως και σε ολόκληρο το μέχρι σήμερα εκδοθέν λογοτεχνικό της έργο–συναντάμε την ίδια ακαταπόνητη μέριμνα, την ίδια δημιουργική εμμονή για ένα αποτέλεσμα ιδιότυπα λυρικό και ατμοσφαιρικό.
.
.
.
Μετάlipsi, Ιφιγένεια Σιαφάκα, Εκδ. Γρηγόρη 2015
Πίνακες: Ilya Zomb
.
.
Ιφιγένεια Σιαφάκα - Ifigeneia Siafaka
Ενύπνια Ψιχίων 