RSS

Category Archives: Νίκος Γκάτσος

Μελοποιημένη ποίηση: Nίκος Γκάτσος, Αντικατοπτρισμοί “Περιμπανού”

ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ

Το 1968 ο Μάνος Χατζιδάκις που ζει στην Νέα Υόρκη, γράφει και εκδίδει το έργο REFLECTIONS (έργο 26, 1969). Ένα κύκλο δέκα τραγουδιών, σε αγγλικούς στίχους του συγκροτήματος New York Rock & Roll Ensemble, το οποίο και ερμήνευε τα τραγούδια.

Εικοσιπέντε χρόνια μετά, το έργο ηχογραφείται και πάλι, αυτή τη φορά με νέα ενορχήστρωση, με τους ελληνικούς στίχους του Νίκου Γκάτσου (σ’ ένα τραγούδι οι στίχοι είναι της Αγαθής Δημητρούκα) και με ερμηνεύτρια, την εξαιρετική Αλίκη Καγιαλόγλου.
Σε δύο από τα τραγούδια συμμετέχει και ο συνθέτης.

Ο Χατζιδάκις δεν ασχολήθηκε ποτέ με θεωρίες περί ελληνικότητας ή επικαιρότητας ενός έργου. Γι αυτό, όπως λέει κι ο ίδιος: Τα REFLECTIONS με την φόρτιση των ελληνικών στίχων του Γκάτσου έγιναν σαν τα πολλά πρόσωπα μιας γυναίκας. Μιας γυναίκας που θα μπορούσε να είναι κι ένας νέος άντρας μέσα στην επαναστατημένη ατμόσφαιρα αμφισβήτησης που χαρακτήριζε τη Νέα Υόρκη του ΄68. Έγιναν οι αντικατοπτρισμοί της πόλης και των νέων ανθρώπων της και απαιτούσαν πολυεδρική ερμηνεία γυναίκας με διαφορετικές φωνές, με αντιδράσεις με όψεις σπασμένες μέσα σε κρύσταλλα…

Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1993 και σε CD.
Δεύτερη έκδοση (2001): CD (Σείριος: SMH 93 001).

Περιμπανού τη λέγαν τα παιδιά, Περιμπανού
κι ήτανε δεκαπέντε χρονών
Έγραφε τ’ όνομά της στον καθρέφτη τ’ ουρανού
μ’ ενός πνιγμένου γλάρου φτερό

Μα της ζωής το κύμα το παράφορο
σάρωσε βάρκες και κουπιά
Και στο μεγάλο κόσμο τον αδιάφορο
ποιος τη θυμάται τώρα πια

Περιμπανού την έλεγα κι εγώ, Περιμπανού
κι ας μη με είχε ακούσει κανείς
Έμοιαζε με κοχύλι στο βυθό του αυγερινού
προτού καρδιά μου πέτρα γενείς

Μα της ζωής το κύμα το παράφορο
σάρωσε βάρκες και κουπιά
Και στο μεγάλο κόσμο τον αδιάφορο
ποιος τη θυμάται τώρα πια

Nίκος Γκάτσος (1911 ή 1914-1992)

07 Dec

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στα Χάνια Φραγκόβρυσης της Αρκαδίας. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Τρίπολη και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και την αδελφή του στην Αθήνα, όπου σπούδασε στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου. Την περίοδο 1935-1936 ταξίδεψε στη Νότιο Γαλλία και το Παρίσι. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία έκανε το 1931 με τη δημοσίευση του ποιήματος «Της μοναξιάς» στο περιοδικό «Νέα Εστία», ενώ την ίδια περίοδο μπήκε στον κύκλο του περιοδικού «Νέα Γράμματα» με το οποίο συνεργάστηκε και ως κριτικός λογοτεχνίας, δραστηριότητα που ανέπτυξε και σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά της Αθήνας. Το 1943 εξέδωσε την «Αμοργό», ποιητική συλλογή που θεωρήθηκε ως ορόσημο στην ιστορία της ελληνικής υπερρεαλιστικής ποίησης και επηρέασε σύγχρονους και μεταγενέστερούς του ποιητές. Μετά την «Αμοργό» ωστόσο δε δημοσίευσε παρά τρία ποιήματα στον περιοδικό τύπο. Στη μεταπολεμική περίοδο συνεργάστηκε με το περιοδικό του Κ.Γ. Κατσίμπαλη «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ασχολήθηκε επίσης με τη θεατρική μετάφραση (Λόρκα, Στρίντμπεργκ, Ο’Νηλ, Λόπε ντε Βέγκα, Τενεσσή Ουΐλλιαμς κ.α.) σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και άλλων αθηναϊκών θιάσων και από τη δεκαετία του ’50 με τη στιχουργική. Στίχοι του μελοποιήθηκαν από το Μάνο Χατζιδάκι, το Μίκη Θεοδωράκη, το Σταύρο Ξαρχάκο και άλλους έλληνες συνθέτες. Τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του (1987) και εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας της Βαρκελώνης για τη συμβολή του (μέσω των μεταφράσεών του) στην προώθηση της ισπανικής λογοτεχνίας (1991).Πέθανε στην Αθήνα. Το 1995 κυκλοφόρησε στην Κωνσταντινούπολη τουρκική μετάφραση του ποιητικού έργου του από τον Ηρακλή Μήλλα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Νίκου Γκάτσου βλ. «Γκάτσος Νίκος» στο «Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό», τ. 3, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Δημοσθένης Κούρτοβικ, «Νίκος Γκάτσος», στο «Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς: ένας οδηγός», Αθήνα, Πατάκης, 1995, σ. 55-56, Αλέξης Ζήρας, «Γκάτσος Νίκος», στο «Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», Αθήνα, Πατάκης, 2007, σ. 403-404, και Φίλιππος Μανδηλαράς-Αγγελική Πασσιά, «Νίκος Γκάτσος: Εργογραφία», περιοδικό «Ελί-τροχος», τχ. 11, Χειμώνας 1996-1997, σ. 8-13.