RSS

Monthly Archives: May 2013

Image

Iφιγένεια Σιαφάκα, Σώματα (e-περιοδικό Στάχτες)

staxtes ifigeneia31.5.13

http://www.staxtes.com/2013/05/blogpost_31.html   Φωτό: Στράτος Φουντούλης

.

«Τι να την κάνω τη συγγνώμη σου τώρα;»
είπα, και συνέχισα το δρόμο μου
βάζοντας δύο κέρματα
στα μάτια του γερο-ζητιάνου
που άκουσε τα ιώδη και πέτρωσε.
 
Στο μεταξύ είχε νυχτώσει πολύ…
Μέσα κι έξω από το σώμα.
 
Στέλλα Ουράνια Δούμου, Πινόκιο
 

  .

.

                                                                                                                Στη Στέλλα

lucien clergue2Κάθισαν και οι δυο τους στην ακροθαλασσιά, πλάτη με πλάτη, ένα βουβό κύρτωμα της μέσης και με γερμένα τα κεφάλια, αιθέρια ασώματοι και οι δυο τους κολυμπούσαν σε μια παλέτα με πινέλο σπαρταρίσματος ψαριού· γύρω τους, μια σπείρα από ανάμνηση δέρματος ανθρώπου, κάτι σαν λώρος τυλιγόταν χνουδωτό σε μιαν απόχρωση αιμόφυρτου τοπίου. Πλησίαζε η ώρα για το δείλι να ξαποστάσει το βύθισμα του ήλιου στο νερό και στις σκιές του άντρα, της γυναίκας, που ηδονή ξαπλώνανε στα βότσαλα —κατάλευκα, λεία, στρογγυλά, ερμητικά κλειστά στους πόρους μιας στιλπνής σιωπής, από την εγκατάλειψη στους αστραγάλους των μεγάλων μαύρων βράχων, έκαναν πλάτες στην πανουργία που, όπου να ’ταν, θα φιλούσε στο αιδοίο το σκοτάδι. lucien-clergue 2Λαίμαργα ξάφνου ο ήλιος έβρασε ένα πορτοκαλί καυτό από νεράντζι μες στα στομάχια του πελάγους, κι αυτοί —τους ρώτησα σας λένε πώς;— δεν ήξεραν, μόνον ψιθύριζαν κάτι ακαταλαβίστικα σπουργίτια, κάτι αλαφροδαίμονα παφλάσματα στα χείλη.

 

Έφυγα κλαίγοντας, ξυπόλητος και με αγκίθες από αχινούς να ερεθίζουν τις πατούσες, κι όλα τα νεύρα απολήγαν σε σκέψεις μελανές, πιο πέρα χτυπούσανε χταπόδια, να τα γαντζώσουν με ευγένεια, την ώρα που τουρτουρίζουν στις ταβέρνες τα λαμπιόνια, στα στομάχια των θαμώνων. Εμένα με λένε Αριστόδημο, κατ’ ευφημισμόν, μάλλον, μου περάσανε τ’ όνομα αυτό, γιατί, ως τώρα, γυναίκα δε βρέθηκε να κρατηθεί απ’ τη χοντρή καδένα που ’χω βαλμένη στον αριστερό καρπό μου σε ασήμι — κάθε φορά τη δείχνω, διακριτικά, σαν να σηκώνω ένα οπορωφόρο βλέμμα σε μια στέπα· Mira Nedyalkovaδεν μου αρέσει να στραφταλίζω τα βαριά μου, είναι ένας τρόπος μόνον ν’ αποκαλύπτω τις προθέσεις, χωρίς ν’ αφήνω υπόνοιες πως θα προσβάλω διορατικότητες και τέτοια. Τα μισολέω, διότι έχεις μεγάλη πιθανότητα να δέσεις, στα ενδιάμεσα που κάνει το δόντι με τη γλώσσα, εκείνη που θα γείρει να σε γιατροπορέψει, ακάματη, μαζί σου. Έστησα στον ουρανίσκο ένα νεκροκρέβατο από άγνοια, και δεν πολυανοίγω το στόμα όταν μιλάω, μη γίνω αντιληπτός, και με παρεξηγήσουν για συμφεροντολόγο μόνον.

laura-makabresku-L-jQVrBQ

Η Σύλβια είχα πιστέψει πως θα το καταλάβαινε αυτό, οι υπόλοιπες ήταν φωναχτές στο βλέμμα, πολύ άτρωτες στα βήματα και κουμανταρισμένες στα αγγίγματα, πολύ ξένες στα κορμιά, όσο απαλά κι αν ήταν από πομάδες και αρώματα, ήταν τόσο αλλοδαπές στη φύση μου, τόσο αθυρόστομα σιωπηλές στον έρωτα, τρόμαζα πως θα με ταγγίζανε εξόφθαλμο στα ερωτικά ζουμιά τους ή πως θα με μασάγανε την ώρα που εγώ θα με θανάτωνα βουτώντας στα κορμιά τους.Hugh Shurley ptg02261861 Είμαι ο Κανένας, κραύγαζα μέσα μου όταν έχυνα, με ακούτε; ο Κανένας! Τσούλες! δεν βλέπετε τι σας μαρτυράει ο καρπός μου τότε που σας γυμνώνει απ’ τις δαντέλες, τα σατέν και τις ξεπετσιασμένες σας κραυγές, τις εκδορές απ’ την απόγνωση που χώνει η ηδονή μες στα κορμιά σας; Όλες τις εγκατέλειπα με μια μεγάλη ικανοποίηση, τη μια μετά την άλλη, τόσο διακριτικός! κι αυτές ούτε καν μία μικρή προσπάθεια ν’ αγγίξουν το ασήμι του καρπού μου. Κάποιες τις πέταγα σαν αποφόρια στο καλάθι των αχρήστων, κι επέστρεφα ευγνώμων στην πρόνοια που μ’ έταζε ν’ ανακαλύπτω πως ήμουν ένας μικρός ηλίθιος για να ’χω επιλέξει τέτοια φρούτα, ένας  ματαιωμένος στη γεύση του ουρανίσκου, ένας φιλήδονος πραξικοπηματίας, χωρίς κανένα απολύτως αντικείμενο. lucien Clerquetumblr_mbm6mmjQmy1r1w31so1_500

Δεν μ’ ένοιαζε γι’ αυτές, εύκολα πέφτανε σε κάνα κομπλιμάν, ωραίο παλτό, σου πάει πολύ το βυσσινί, έχεις ωραίο γούστο, τέτοια απλά πράματα έλεγα, δεν ήμουν υπερβολικός, κάποιες είναι αρκετά έξυπνες, δεν δίνουν βάση στα μεγάλα λόγια, ενώ, με τη μικρή ποσότητα, σκεφτόμουν πως δε θα βολόδερνα μόνο με χαζές (σ’ αυτές έλεγα το ίδιο πολλές φορές, αυτό ήταν το κόλπο), αλλά θα μου καθόταν και καμιά παραπανήσια, να συζητάμε και λιγάκι ή να μου λέει έξυπνα πικάντικα, πριν να τη ρίξω σαν σαβανωμένη γάτα στο κρεβάτι. Δεν μ’ ένοιαζε γι’ αυτές, για μένα συλλογιόμουν μόνον πως  η αγάπη για τις ηδονές μ’ ωθούσε να γίνομαι όλο και πιο σκληρός στα λόγια, όλο και πιο ατρόμητος σε πράξεις βδελυρές, κι όλο ριχνόμουν σ’ ένα λαβύρινθο από σκέψεις, που όλες είχαν για επιμύθιο πως κάθε μέρα ήταν ίσως και η τελευταία που ανέτειλα τον ήλιο στο μυαλό

μου. Gilbert_Garcin_013

.

Τα βήματά μου προχωρούσαν είτε μπροστά είτε πίσω από μένα, εγώ ήμουν σταθερός σε τούτη την πεποίθηση, μόνον, κάποιες φορές, έκανα τον κόπο να κατευθύνω ένα δάχτυλο στο μάγουλο, να επαληθεύσω πως τα βήματα ήταν χώρια, σε άλλο χρόνο εγώ, και η πόλη νεφελώδης και γυρτή, στην ίδια πάντα θέση σαν Μαντόνα: κάτω απ’ τις μαρμάρινες και γκριζωπές πτυχές της έσκαζε μπασταρδεμένους βόμβους μακρινούς, άγνωστης προέλευσης, στ’ αυτιά μου.Μάλλον τα βήματα έχαναν τα βήματα, κι εγώ καθόλου δεν μπορούσα τίποτε ν’ αποκρούσω απολύτως, όταν ανέβαζα σαν δαγκάνες τις παλάμες να παγιδεύσω τα αυτιά μου, μόνον λίγο φαινόταν να συνέρχομαι, όταν το ασήμι του καρπού δρόσιζε στο πρόσωπο ό, τι φλεγόταν σε γοργούς ρυθμούς μέσα στο στομάχι, εκεί σκεφτόμουνα τα πάντα.

.

sylvia

.

 

Ώσπου ήρθε η Σύλβια, ένα βράδυ, σταμάτησε εμένα, τα βήματα, δεν ξέρω… θυμάμαι πως ήταν λίγο σκοτεινά και πως απέναντι έβλεπα ένα εστιατόριο κι ένα σινεμά που έπαιζε γουέστερν και πορνό, μου ζήτησε φωτιά, πολύ απλά, δεν έχω αναπτήρα, είπε, και χαμογέλασε λίγο ενοχικά, λίγο άβολα, ίσως και με μία αφέλεια παιδική, ανασηκώνοντας τους ώμους σε κάτι μπουκλάκια καστανά. Φορούσε ένα κοντό, σχεδόν αραχνοΰφαντο φουστάνι, στο χρώμα της άμμου ήταν, το καλοκαίρι βαρύ,  αποπνικτικό σχεδόν, αλλά η Σύλβια με κοίταξε, μου φάνηκε; όχι… με κοίταξε… έτσι όπως τραβούσε την πρώτη ρουφηξιά, με κείνη τη φυσικότητα των εραστών που έχουν ζήσει πριν απ’ αυτούς και το  μελλοντικό τους παρελθόν. Στο χέρι που κρατούσε το τσιγάρο φορούσε ένα μεγάλο δαχτυλίδι από αλπακά και μία πέτρα αιματίτη. Ευχαριστώ, Αριστόδημε, μου είπε, όταν τραβούσα το χέρι μου μακριά.  Με το αριστερό χέρι κάνω τις δουλειές, το ασημωμένο. Παρακαλώ… παρακαλώ, απάντησα βραχνά, μάλλον θ’ ακούστηκα σαν αραχνιασμένη αποσκευή σε καμιάν αποβάθρα Παραδείσου, άκου, να πει ευχαριστώ, Αριστόδημε! Παρακαλώ, επανέλαβα, παρ… Σύλβια, με λένε, καληνύχτα!

Gilbert_Garcin_188

.

Και γύρισε να φύγει, κατηφορίζοντας τη μεγάλη λεωφόρο, με την τριγωνική της πλάτη σμιλεμένη να λικνίζει τη φωτιά από την καύτρα του τσιγάρου, έτσι όπως το ρούφαγε με πλαγιαστό το βλέμμα στις βιτρίνες. Δεν πρέπει ν’ αφήσεις τη Σύλβια να φύγει, Αριστόδημε! κρατήθηκα στο βλέμμα απ’ τις μπούκλες των μαλλιών της, ξεκίνησα να σέρνομαι μπρούμυτα στο έδαφος σαν να ’μουν ρόδα σε ράγιες σκεβρωμένη, βρίσκοντας άλγος άλλοτε σε μισοσπασμένες πλάκες, άλλοτε σ’ εκτελούνται έργα, τα τελευταία με σακάτεψαν κυρίως, το σώμα μου πρέπει να μαδιόταν σε χοντρές τούφες από σάρκα, έτσι όπως στραμπούλαγα τον κόσμο και στροβιλιζόμουν, ξαφνικά, με μια πρωτόγνωρη ταχύτητα, θα τα τσαλαπατήσουν οι περαστικοί, αλλά θα τα ξαναβρείς! να μη σε νοιάζει, Αριστόδημε, σκεφτόμουν, για όσα κομμάτια γάντζωναν σε σκάρες υπονόμων. Η Σύλβια προέχει! Την πρόλαβα… John Wimberley, Descending Angel john wimberley_descending angelΤα πόδια της, όταν, ξυπόλητα, τα άγγιξα με ματωμένα δάχτυλα, ιερουργούσαν στους αστραγάλους μιαν ανάληψη, απάλυναν, σαν θαύμα, τις εκδορές αμέσως, θέλω να ανέβω, Σύλβια, μαζί σου! την ικέτευσα.  Αλλά δεν άκουσε. Ίσως να φταίει που ήμουν ταραγμένος και έτρεμα ολόκληρος και ανυπόμονος σαν έφηβος, και είπα  «θέλω ν’ ανέβω» και ξέχασα να πω «Σύλβια, σε θέλω!»  Δεν άκουγε, ήμουν ένας αφανής ήρωας για κείνη, κι εξακολουθούσε να βαδίζει, τραβολογώντας με, ανάλαφρη, ακάματη, αδιάφορη, ακάθεκτη στον προορισμό της και στις σκέψεις της. Προσηλωμένη στη δική της νικοτίνη, τυραννική στη μέθη που ο Αριστόδημος επιφύλασσε για κείνη. Είσαι καλός, έτσι δεν είναι, Αριστόδημε; Άγγιξα, τότε, με το δεξί μου χέρι, σχεδόν τυφλός από την έξαψη που μου προκάλεσε η αφή του, το φόρεμα στην άκρη, να μην ενοχλήσω και πολύ,  σαν θέρμη φλόγας ανεπαίσθητα μόνον τα ματωμένα κότσια χάιδεψαν λίγο το μηρό της.  Σύλβια!  Πρέπει όμως να  υπήρξα απρόσεκτος, ίσως να ’παιξε ρόλο και το νωπό μου ακόμη αίμα. Με βρόμικα χέρια, Αριστόδημε, αγγίζουν τις γυναίκες;

.

Hugh Shurley long-road-back

.

Αποσυντέθηκε το φόρεμα σε ίνες βαμβακιού που ράγιζαν το κεφάλι σαν κοφτεροί κρύσταλλοι από χιόνι, μα παραδόξως δεν κρύωνα καθόλου. Μόνον ένα ισχυρό ρίγος, πρώτη φορά, αισθάνθηκα, που με παρέλυσε εντελώς, και ήθελα να κλάψω τόσο πολύ αλυχτισμένος ως τις πηγές όπου γεννιόμουν, και να γελάσω, τόσο επώδυνα γενναίος μέχρι τις εκβολές όπου πνιγόμουν ζωντανός, όταν η Σύλβια, γυμνή, ξεκίνησε να ρέει πάνω στις ανοιχτές πληγές του κεφαλιού μου, σαν να ’τανε φυλακισμένη, αιώνες, σε κλεψύδρα :  άμμος λεπτή κατέρρεε σε λεία βότσαλα η Σύλβια ολόλευκα – τέτοιο γινόταν όλο το κορμί μου, άσπριζα θάλασσα στην πίσσα της ασφάλτου. Μείνε μαζί μου, Σύλβια, έχω στον ουρανίσκο ένα κρεβάτι! Και άνοιξα το στόμα διάπλατα στην άμμο, μπούκωσα από ένα σακί με κόκκους καστανούς μέχρι το λαρύγγι, έως ότου χάθηκε ο κόσμος.

.

Gilbert_Garcin_178

.

Βρέθηκα χτυπημένος και αναίσθητος από ένα φορτηγό καθαριότητας του Δήμου, έτσι μου είπαν,  διέσχιζα τη λεωφόρο, προφανώς, να παρακολουθήσω γουέστερν ή πορνό; ίσως και να πεινούσα; Ποιος θα με διηγηθεί σε κείνο το παρόν μου; Στο ασθενοφόρο φόρτωσαν ένα σακάκι κι έναν χαρτοφύλακα μαζί μου, είναι δικά σας, μου τα πρότειναν, την ώρα που ’παιρνα το εξιτήριο από το «Σωτηρία». Η μνήμη πεισιθάνατα ευλογεί το πριν από το παρελθόν του παρελθόντος μόνον: τη Σύλβια, το χώρο όπου ανήκω και που απαρνήθηκα για πάντα. Λάθεψα, μάλλον, καθώς ξέχασα ή ίσως δε θυμήθηκα; ή μήπως τρόμαξα στο βλέμμα; και δεν ξεστόμισα ένα κομπλιμάν απλό… μου αρέσει ο τρόπος, Σύλβια, που μου ζήτησες φωτιά! Α… είμαι ένας, μάλλον, ελεεινά ασημωμένος με τούτη την ταυτότητα, που απαιτεί μιαν άριστη εκπλήρωση στα αυτονόητα που ΄χω κρυμμένα κάτω από το νεκροκρέβατο, στον ουρανίσκο, το απλό πιστεύω πλέον πως δεν είναι τίποτε άλλο από το αποκαλυπτικό απόσταγμα του τρόμου. Μου αρέσει ο τρόπος, Σύλβια, που μου ζήτησες φωτιά! Έπρεπε απλά να πω, πριν φύγει η Σύλβια. Πριν φύγει η Σύλβια, Αριστόδημε!

.

Gizem Karayavuz media_13655475049164

.

Φωτό: JohnWimberley, Lucien Clergue, Mira Nedyalkova, Laura Makabresku, Hugh Shurley,Gilbert Garcin,

Gizem Karayavuz

.

 

Tags: ,

Image

Εισήγηση, Ντόρα Περτέση, Το τραγούδι του λύγκα, (O τόπος της γραφής του: ο Άλλος του ασυνειδήτου και όχι το Εγώ) 11.1.2012, Κέντρο Ψυχαναλυτικών Μελετών

Εισήγηση, Ντόρα Περτέση, Το τραγούδι του λύγκα, (O τόπος της γραφής του: ο Άλλος του ασυνειδήτου και όχι το Εγώ) 11.1.2012, Κέντρο Ψυχαναλυτικών Μελετών

Η Ντόρα Περτέση είναι ψυχοθεραπεύτρια, ψυχαναλύτρια, Δρ. ψυχανάλυσης

 

 «Δεν είμαι εγώ που μιλώ, είναι τα πράγματα που μιλούν μέσα από μένα», μου έλεγε η Ιφιγένεια σε μια πρόσφατη συνέντευξη για το περιοδικό αληthεια http://wp.me/p2VUjZ-21M. Ξεχώρισα και κράτησα αυτήν τη φράση. Στο μυαλό μου ήρθαν οι φράσεις του Τζιακομέτι για τη γλυπτική.Η γλυπτική»,  έλεγε, «δεν με ενδιαφέρει πραγματικά, παρά μόνο στο βαθμό που γίνεται το μέσον όρασης του εξωτερικού μου κόσμου και, ακόμη περισσότερο, δεν είναι παρά το  μέσον  να γνωρίσω αυτή την όραση, σε τέτοιο βαθμό, που δεν ξέρω τι βλέπω, πάρα μόνο δουλεύοντας πάνω σε αυτό το γλυπτό».Παραφράζοντας, λοιπόν, τον καλλιτέχνη, θα έλεγα ότι για την Ιφιγένεια, η συγγραφή, οι σχέσεις με το κείμενο και με τις λέξεις γίνονται το μέσο γνώσης αυτού του κόσμου, σε τέτοιο βαθμό που, σμιλεύοντας τις φράσεις, γνωρίζει αυτό τον κόσμο. Και, ακόμη περισσότερο, τα ίδια τα πράγματα της μιλούν, αυτά τα πράγματα μπορούν γίνουν κινητήριος δύναμη και να συνδιαλέγονται με τον Άλλον του υποκειμένου, και τότε είναι το υποκείμενο που μιλάει όχι το Εγώ.

lygas b172191Η Ιφιγένεια δεν γράφει από τον τόπο του Εγώ, που συνιστά μια διάσταση παραγνώρισης, ο τόπος της είναι άλλος. Ένας συγγραφέας, έλεγε ο Μπαχτ, συγκροτείται, φτιάχνεται ως υποκείμενο, θα συμπλήρωνα, μέσα από τα γραπτά του και όχι το αντίστροφο. Το έργο είναι αδιαχώριστο λοιπόν από αυτόν. Γι’ αυτό ακριβώς πρόκειται στην περίπτωση της Ιφιγένειας. Η συγγραφή δεν συνιστά γι’ αυτήν μία διαδικασία φαντασιακής τάξεως, η οποία θα περάσει στο γραπτό — χωρίς αυτή, στην περίπτωσή της, με την έννοια της μυθοπλασίας, να απουσιάζει.  Δεν πρόκειται, λοιπόν, για το Εγώ, που συνομιλεί με τους ιδανικούς σχηματισμούς του. Η Ιφιγένεια δεν γράφει από τον τόπο του Εγώ.

alitheia Νο7Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι ο τόπος της ως συγγραφέα δεν είναι απλώς η φαντασία, ο τόπος της είναι οντολογικός, η γραφή της έχει ως καταγωγικό θεμέλιο την ίδια της την ύπαρξη, την επιθυμία της, η γραφή της είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένη με το υπάρχειν, με το είναι. Και αυτό είναι που τη διαφοροποιεί από πολλούς άλλους συγγραφείς, που χρησιμοποιούν τη φαντασία τους, ενίοτε γράφοντας και πολύ καλά, για να στηρίξουν το κενό της πραγματικότητάς τους. Θα πω γι’ αυτούς τους τελευταίους, από βιβλία των οποίων η αγορά βρίθει, ότι είναι  δειλοί, με την έννοια της ηθικής δειλίας, γιατί δεν παίρνουν το ρίσκο της επιθυμίας τους, γιατί δεν γράφουν οντολογικά. Έτσι, λοιπόν, όταν η Ιφιγένεια μού έδωσε σ’ ένα ρολό το ξεχασμένο κεφάλαιο του μυθιστορήματός της, αυτό μου επικύρωσε την άποψή μου περί της οντολογικής της γραφής.

Τι περιέχει αυτό το ρολό; Γράφει η συγγραφέας του τραγουδιού του λύγκα: http://wp.me/p2VUjZ-Aw Πώς είναι, επιπλέον, δυνατόν να έχεις διαβάσει και επιμεληθεί τουλάχιστον τρεις φορές τυπωμένα τα χειρόγραφα (στη δεύτερη πια διόρθωση του βιβλίου, ύστερα από αρκετά χρόνια και ύστερα από πάμπολλες διορθώσεις στο παρελθόν)  και κατ’ επανάληψιν να αδυνατείς να αντιληφθείς ότι ένα «κεφάλαιο» που αγαπάς πολύ δε βρίσκεται εκεί; Πρόκειται για παράλειψη ή  μήπως για παρά/ληψη; Δεν μπορώ ν’ απαντήσω σε αυτά τα ερωτήματα. Αυτό όμως που μπορώ να πω είναι ότι το «γράμμα», με την έννοια του γραπτού, βρήκε τον προορισμό του και είναι εδώ, ανατρέποντας τον καθωσπρεπισμό ενός βιβλίου, που έχει όλα τα κεφάλαια συντεταγμένα απ’ αρχής έως τέλους. Το βιβλίο είναι σε έλλειψη. Εντούτοις, το απολεσθέν από τη μνήμη κεφάλαιο, με τίτλο Στη χώρα του Πάντα Πάντα,  είναι εδώ,  http://wp.me/p2VUjZ-zi   αποχωρισμένο από τη μυθιστορηματική ενότητα αλλά και συγχρόνως παρόν μέσα σε αυτήν την ενότητα.

Ψυχαναλυτικά μιλώντας, ένας αληθινός καλλιτέχνης έχει τη δύναμη να αναδεικνύει κάτι που αλλάζει τις συμβολικές κοινωνικές συντεταγμένες, να αλλάζει λοιπόν τον κοινωνικό άλλο. Εάν αυτός ο κοινωνικός εκδοτικός άλλος, προστάζει το βιβλίο να είναι ολοκληρωμένο και να μην του λείπει τίποτα… ε όχι… πάντα στη Χώρα του Πάντα Πάντα, θα λείπει κάτι. Κι ευτυχώς. DSC_0065fΌσο για «Το τραγούδι του λύγκα», κάνω μία πρώτη στάση στο 4Ο κεφάλαιο με τίτλο Θα τον φροντίζει μέχρι τέλους, σελ 257, όπου η συγγραφέας αναφέρεται στο γράμμα του Ιάσονα, τελευταία πράξη προ της ύστατης, της καταλυτικής, δηλαδή, της αυτοκτονίας του. Διαβάζω : Πατέρα, Κράτησε μόνο τούτο από μένα: Ό,τι δεν είδα δεν υπήρξε. Κι ό,τι ανύπαρ­κτο, ανώνυμο. Κι ό,τι ανώνυμο, εγώ ο Ιάσονας. Τι να πω… Θα πω ότι έχω σταματήσει να διαβάζω ή να βλέπω έργα που ασχολούνται με οτιδήποτε άπτεται του ψυχολογικού ή για την ακρίβεια του ψυχολογισμού, με μια λέξη, τα θεωρώ αφελή. Στην παραπάνω φράση η Ιφιγένεια μάς δίνει έναν ψυχαναλυτικό, και δη λακανικό, ορισμό της αυτοκτονικής διάπραξης. Ξαναδιαβάζω τη φράση : Πατέρα, Κράτησε μόνο τούτο από μένα: Ό,τι δεν είδα δεν υπήρξε. Κι ό,τι ανύπαρ­κτο, ανώνυμο. Κι ό,τι ανώνυμο, εγώ ο Ιάσονας. Το υποκείμενο που προβαίνει στην αυτοκτονία είναι ανώνυμο. Βρίσκεται εκτός συμβολικών συντεταγμένων, δεν συγκροτείται πλέον στον τόπο του Άλλου, ο Άλλος του ασυνειδήτου δεν λειτουργεί, πλανάται με τη διπλή σημασία της λέξης, δεν έχει τόπο, συμβολικό τόπο, και, όντας χωρίς τόπο, άτοπο, ενσαρκώνει στο πραγματικό το ψάξιμο ενός τόπου και, παράλληλα, τόπου χωρίς αξία στην περίπτωση του Ιάσονα.

DSC_0065fΤι μας δείχνει, επιπλέον, η συγγραφέας σε ό,τι αφορά τον επιστημονικό λόγο. Μας δείχνει τη φενάκη και την επικινδυνότητα αυτού του λόγου. Κάνω μια δεύτερη στάση στη σελίδα 290 :«Σύμφωνα με νέα μελέτη, η ευτυχία και η χαρά της ζωής κρύβονται στο DNA μας και συγκεκριμένα σε ένα γονίδιο που ονο­μάζεται 5-ΗΤΤLPR. Αυτό αναφέρουν ειδικοί της London School of Economics οι οποίοι μελέτησαν 2.754 εθελοντές στις ΗΠΑ οι οποίοι απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο ‘‘μέτρησης’’ της ευτυ­χίας αλλά και της δυστυχίας». Γίνεται αναφορά στη διαδικτυακή σελίδα, στο βιβλίο. (…)

Ώστε γονίδιο λοιπόν η ευτυχία! and I’m feeling good, πα­τάω διακόπτη, δηλαδή, and I’m feeling good, στέκεται έκθαμβη απέναντι απ’ την οθόνη του υπολογιστή της, το άρθρο ακίνητο κι αυτό, κοιτάζονται τα δυο τους. (…) Τώρα καταλαβαίνει, όλα τα καταλαβαίνει τώρα, γιατί η με το γελοίο βλέπει την ευτυχία κάθε μέρα καθισμένη στο απένα­ντι παγκάκι, χαμόγελο: φαίνεται πως κάποιοι το έχουν μέσα τους, αυτή το ψάχνει απέξω της. (…) «Ούου!» νεύει απ’ το παγκάκι η ευτυχία στις κρεμασμένες απ’ τα μανταλάκια δυστυχίες στο μπαλκόνι της γελοίας. «Θα πέσου­με», της λένε οι δυστυχίες. «Σκασίλα μου», ατάραχη απαντάει η ευτυχία. Ώστε γονίδιο, λοιπόν, η ευτυχία! and I’m feeling good, πα­τάω διακόπτη, δηλαδή, and I’m feeling good, και κονταροχτυπιού­νται ευτυχίες-δυστυχίες σ’ έναν ατέρμονο αγώνα επιβίωσης. Άρτος και θέαμα. Τρέλα και θέαμα. Εκεί θα μείνει αυτή, στην τρέλα και στο θέαμα, της λείπει το γονίδιο. Θα μείνει στη γωνία με το αποδι­οπομπαίο DNA η γελοία. Θα είναι το τραγί των ημερών. Θα γίνουνε και σύλλογοι φορέων και πασχόντων. Έπειτα στρατόπεδα, φρου­ρές. Κάστες και κλαμπ και θιασώτες. Και δεξιώσεις και διώξεις. (…)

Αγαπητοί μου φίλοι, όχι μόνο προσκυνάμε αυτό το κείμενο, αλλά έχουμε φτάσει να ζούμε διαδικτυακά, και αυτό γιατί η συνάντηση των δύο φύλων χωλαίνει όπως ο γηραλέος Οιδίποδας. «Το τραγούδι του λύγκα» πραγματεύεται αυτή την αδυναμία συνάντησης του άντρα και της γυναίκας, οι ήρωες στα όρια του γκροτέσκο είναι σαν να μας σιγοψιθυρίζουν και εάν υπάρχει και αν αυτή η συνάντηση δεν είναι απλώς μία επανάληψη, ποιο τίμημα πρέπει, άραγε, να πληρώσουμε; Μια από τις απαντήσεις βρίσκεται στο ανά χείρας βιβλίο, όπου η διάσταση του «γράμματος», κάποιες φορές, είναι πέραν της σημασίας.

.

.

 

– –

 
Image

[Παζλ ] του Δημήτρη Π. Κρανιώτη (e-περιοδικό Bibliothèque)

[Παζλ ] του Δημήτρη Π. Κρανιώτη (e-περιοδικό Bibliothèque)

http://bibliotheque.gr/?p=22137

Να γεννιέμαι στο δάσος 
από νερό και χώμα.
 
Δέντρο να γίνομαι
σκορπίζοντας τα φύλλα.
Να αιωρούμαι ανίερα
 
ως παζλ στον αέρα.
Να με τρώνε τα πουλιά
ως ρυτίδες με χρώμα.
Ν’ αναζητώ
με “Silver Αlert”
δίχως όνομα, 
εμένα.

 

Tags:

Image

Άννα Μπουτσουρίδου, Στραβός γιαλός σε βάφτισε

Άννα Μπουτσουρίδου, Στραβός γιαλός σε βάφτισε

Εγώ αγαπώ την Ευλαμπία, και θα την κλέψω για γυναίκα μου! Αυτή μου λέει, αποκλείεται! αλλά μήπως ξέρει αυτή; Εγώ την πήρα καβαλούρα στο μηχανάκι και πήγαμε στ’ ακρογιάλι, και ήταν ωραίο τ’ ακρογιάλι, αλλά αυτή έπαθε ηλίαση, γιατί δεν είναι μαθημένη στις ελιές, όπως εγώ. KATYA Fairy tales (13)Φορούσε και μπανιερό, την τήραγα που ’τανε ασπρουλιάρα ολούθε της και τήνε πλατσούριζα μπε και μπε με τα νερά και αυτή μη μη μη, και τρέχαμε στο περιγιάλι, που πιάνει από εδώ ίσαμε το πέρα χωριό, και έτσι εντομάτιασε το χρώμα της, αλλά μετά πόναγε σαν αρνί που το σουβλίζανε, κι εγώ γέλαγα, Ευλαμπία, της είπα είσαι αστεία, και αυτή μο ’λεγε, σκάσε, Θύμιο! αλλά μ’ άρεσε που πείσμωνε και δώσ’ του εγώ μπε μπε, μωρέ προβατίνα καψερή, και αυτή  σκάσε, Θύμιο! τσούζομαι, και της ετσίγκλησα το κωλομέρι, μ’ αρέσεις, Ευλαμπίτσα, κι έτσι χάλια που ’γινες, αυτή στρίγκλισε κι έφαγα μπάτσο, με γαργάλισες, της λέω, σιγά το χτύπημα, αλλά αυτή μούσκλωσε και, όταν γυρίσαμε και φτάσαμε στης μάνας της και απέ την είδε έτσι, τη γιαούρτωσε και με είπε κακοχρονεμένο που της έκανα ηλίαση,

.

KATYA Fairy tales (5).

και εγώ της είπα κυρα-Γιώργαινα ήταν μακρύς ο γιαλός όπου τρέχαμε, την επρόσεχα, εγώ δεν την άφηκα ούτε στη θάλασσα να μπει μην κινδυνέψει όπως το ξαδέρφι μου, που έλεγε πατώνω εδώ, και τον KATYA Fairy tales22αρώταγε η θεια μου, πατώνεις, βρε, κει; και έλεγε, πατώνω! αλλά μετά του ’φυγε από κάτω του το πάτημα και εβάθιασε! και τον σύρανε έξω, και αυτός είχε γκλουκιάσει θάλασσα. Τον αρώτησα πώς σου φάνηκε, και μου είπε είναι αρμυρή. Γι’ αυτό στην Ευλαμπία θα φτιάξω σκάφη να χωράει και να λούζεται μ’ άνεση που ’ναι νταρντανεμένα τα καπούλια της, και μου λέει η κυρα-Γιώργαινα, βρε, άμε στο διάολο, και συ και η σκάφη σου! αλλά δεν της θύμωσα, γιατί αφού θα παντρευτώ την Ευλαμπία, και δεν είναι σκοπός να μαλώνω από τώρα με την πεθερά μου.

.

KATYA Fairy tales (6)

Αrtwork: Katya Guseva

 

 

Tags: ,

Image

Γιώργος Παναγιωτίδης, Ο μικρός ποιητής (όπως ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ)

Γιώργος Παναγιωτίδης, Ο μικρός ποιητής (όπως ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ)

.

http://www.yiorgospanayiotidis.com/2010/12/blog-post_03.html

Αλλά ήρθε η στιγμή που ο μικρός ποιητής, αφού πολύ έγραψε στην άμμο, στους τοίχους και στα χαρτιά, ανακάλυψε επιτέλους ένα δρόμο. Κι όλοι οι δρόμοι οδηγούν στην έκδοση. «Καλημέρα», είπε. Ήταν κάποιο γραφείο εκδόσεων γεμάτο στοίβες ποιήματα. «Καλημέρα», είπαν τα ποιήματα. Ο μικρός ποιητής τα κοίταξε. Έμοιαζαν όλα στο ποίημά του. «Τι είσαστε;» τους ρώτησε έκπληκτος. OLYMPUS DIGITAL CAMERA«Είμαστε ποιήματα», είπαν τα ποιήματα. «Α!» έκανε ο μικρός ποιητής… Κι αισθάνθηκε πολύ δυστυχισμένος. Το ποίημά του του ’χε πει πως ήταν το μοναδικό στο σύμπαν. Και να που υπήρχαν χιλιάδες μέσα σ’ ένα μόνο γραφείο. «Θα αισθανόταν πολύ προσβεβλημένο, αν το ’βλεπε αυτό», σκέφτηκε, «θα ’βηχε πολύ και θα ’κανε πως πεθαίνει, για ν’ αποφύγει τη γελοιοποίηση. Και θα ’μουνα υποχρεωμένος να κάνω πως το φροντίζω, γιατί αλλιώς, για να με ταπεινώσει κι εμένα, θ’ αφηνόταν στ’ αλήθεια να πεθάνει…» Μετά σκέφτηκε κι αυτό: «Νόμιζα πως έχω τον πλούτο ενός μοναδικού στον κόσμο ποιήματος, και δεν έχω παρά ένα συνηθισμένο ποίημα. Αυτό κι η ποιητική μου συλλογή, που περιμένει να εκδοθεί και που ίσως να μην εκδοθεί ποτέ, δεν με κάνουν δα και κανένα μεγάλο ποιητή…» Και ξάπλωσε στα χαρτιά κι έκλαψε. Τότε είναι που παρουσιάστηκε ένας υπεύθυνος εκδόσεων. «Καλημέρα», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Καλημέρα», απάντησε ευγενικά ο μικρός ποιητής, που στράφηκε, μα δεν είδε τίποτα. «Εδώ είμαι», είπε η φωνή, «πίσω απ’ αυτές τις στοίβες χειρογράφων» «Ποιος είσαι;» είπε ο μικρός ποιητής. «Είσαι πολύ εντυπωσιακός…» DUY_03«Είμαι ένας υπεύθυνος εκδόσεων», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Έλα να διαβάσεις το ποίημά μου», του πρότεινε ο μικρός ποιητής. «Είμαι τόσο λυπημένος…». «Δεν μπορώ να το διαβάσω», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Δεν έχεις συστάσεις και δεν μου το επιτρέπει ο εκδότης, ειδικά για τα ποιήματα». «Α! συγγνώμην», έκανε ο μικρός ποιητής. Αλλά μετά από σκέψη πρόσθεσε: «Τι σημαίνει «συστάσεις»;» «Είναι κάτι πολύ σημαντικό», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Σημαίνει «κάποιος σε στέλνει σε μένα». «Κάποιος;» «Βέβαια», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Για μένα, ακόμα δεν είσαι παρά ένας ποιητάκος εντελώς όμοιος με εκατό χιλιάδες άλλους ποιητάκους. Και δεν σ’ έχω ανάγκη. Για σένα, δεν είμαι παρά ένας υπεύθυνος εκδόσεων όμοιος με δεκάδες υπεύθυνους εκδόσεων. Όμως, αν σε στείλει κάποιος, θα ’χω έναν λόγο να διαβάσω το ποίημά σου. Θα διαβάσω το ποίημά σου, και θα ’μαι για σένα αυτός που θα νοιαστεί να πείσει τον εκδότη…» «Αρχίζω να καταλαβαίνω», είπε ο μικρός ποιητής. «Υπάρχει ένα ποίημα… νομίζω αυτό με έχει στείλει…» «Μπορεί», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. Αλλά ο υπεύθυνος εκδόσεων ξαναγύρισε στην ιδέα του: «Η δουλειά μου είναι μονότονη.DUY huynh Κυνηγώ ταλέντα, οι συγγραφείς με κυνηγούν. Όλα τα ταλέντα μοιάζουν μεταξύ τους κι όλοι οι συγγραφείς μοιάζουν μεταξύ τους. Έτσι, πλήττω λιγάκι. Αλλά, αν κάποιος σε στείλει σε μένα, η δουλειά μου θά ’ναι εύκολη. Θ’ αναγνωρίζω ένα ποίημα που θά ’ναι διαφορετικό απ’ όλα τ’ άλλα. Τ’ άλλα ποιήματα με κάνουν να κρύβομαι πάλι πίσω απ’ αυτές τις στοίβες χειρογράφων. Το δικό σου θα με καλεί να το υπερασπίσω στον εκδότη. Και μετά, κοίτα! Βλέπεις εκεί κάτω τα πιεστήρια με το χαρτί; Εμένα δε μου αρέσει η ποίηση. Η ποίηση εμένα μου είναι άχρηστη. Οι συλλογές ποιημάτων δεν μου θυμίζουν τίποτα. Οι εκδότες δεν τις θέλουν, γιατί δεν κερδίζουν απ’ αυτές. Κι αυτό είναι θλιβερό. Ο υπεύθυνος εκδόσεων σώπασε και κοίταξε για πολύ το μικρό ποιητή: «Σε παρακαλώ… βρες κάποιον», είπε. Έτσι ο μικρός ποιητής υποσχέθηκε στον υπεύθυνο εκδόσεων πως θα ψάξει να βρει κάποιον. Μετά ο υπεύθυνος εκδόσεων πρόσθεσε. «Πήγαινε να ξαναδείς τα ποιήματα, θα καταλάβεις ότι το δικό σου είναι μοναδικό στον κόσμο, θα ξανάρθεις να μ’ αποχαιρετήσεις, κι εγώ θα σου χαρίσω ένα μυστικό.» 

DUY f5e456839c350045aa2856ddcf68cda6Ο μικρός ποιητής πήγε να δει τα ποιήματα και ξανάρθε στον υπεύθυνο εκδόσεων: «Αντίο», είπε. «Αντίο», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό: μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια.» «Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια», επανέλαβε ο μικρός ποιητής, για να το θυμάται. «Ο χρόνος που έχασες για το ποίημά σου αυτός είναι που κάνει το ποίημά σου τόσο σημαντικό.» «Ο χρόνος πού έχασα για το ποίημά μου…» έκανε ο μικρός ποιητής, για να το θυμάται. «Οι εκδότες ξέχασαν αυτή την αλήθεια», είπε ο υπεύθυνος εκδόσεων. «Αλλά εσύ δεν πρέπει να το ξεχάσεις. Γίνεσαι για πάντα υπεύθυνος γι αυτό που έχεις δημιουργήσει. Είσαι υπεύθυνος για το ποίημά σου…» «Είμαι υπεύθυνος για το ποίημά μου», επανέλαβε ο μικρός ποιητής, για να το θυμάται.

Πίνακες: Duy Huynh

 

Tags: ,

Image

Τάσος Λειβαδίτης, Βιολί για μονόχειρα

Τάσος Λειβαδίτης, Βιολί για μονόχειρα

.

Έτσι, την ώρα που με τόση αφέλεια γονάτισα, όλοι νόμισαν πως ήθελα να εκλιπαρήσω  —  ενώ απλώς ήταν φθινόπωρο, ή μάλλον να το πω αλλιώς: το πιο θανάσιμο αμάρτημα είναι να μην αγαπάς τον εαυτό σου, αλλά μια μέρα δεν άντεξα, «εμένα με γνωρίζετε;» τους λέω, «όχι», μου λένε,  έτσι πήρα την εκδίκησή μου, και δε στερήθηκα ποτέ τους μακρινούς ήχους ή μη ρωτάτε τι μπορεί να συμβαίνει με τους τρελούς — Vincent van Gogh ~ Nature morte aux livres et à la rose ou Romans Parisiens, 1887τι άλλο απ’ το να διασκεδάζουν ένα παιδί, που δεν ήθελε να μεγαλώσει, κι αφού οι ονειροκρίτες είναι περασμένης μόδας, μεταναστεύω κι εγώ στην άλλη άκρη της ομπρέλας μου, καθ’ ότι αλκοολικός και διότι άρχισε να βρέχει σε παλιούς μακρινούς καιρούς κι απ’ το παράθυρο έρχεται η μυρωδιά των κυπαρισσιών σαν μια μουσική που μαντεύεις το τέλος της –ενώ η γριά μου εξηγούσε την ανάσταση του Κυρίου, «φοβόταν μήπως αλλιώς τον λησμονήσουν» έλεγε, όσο για μένα, προτιμώ να κρεμάσω ένα ρολόι στο γιλέκο μου, παρά να κρεμαστώ εγώ– θα ήταν τότε σαν να εξηγούσα πολλά πράγματα, ακριβώς όπως ένας άνθρωπος, ίσως, μπορεί να παίξει και μ’ ένα χέρι βιολί, όταν με τ’ άλλο πρέπει να κρατήσει τη ζωή του —  ήμουν τόσο εξουθενωμένος, που στους διαβατικούς καθρέπτες που κοιτάχτηκα δεν είδα παρά την ανείπωτη λέξη,

van_gogh-menders και μην έχοντας τίποτα καλύτερο κάθομαι και θησαυρίζω (εν αγνοία τους, βέβαια, αφού μου είχανε πάντα γυρισμένες τις πλάτες), αλλά δεν ξοδεύω και αρκούμαι στο μακρινό σφύριγμα του τρένου, που ανορθώνει, σαν άνθρωπο, το σκυλί και ρίχνει κατιτί μες στο κουτί του ζητιάνου — γιατί το ξέρω ότι ματαιοπονώ, κι οι σελίδες που γράφω θολώνουν κιόλας από κάμαρα σε κάμαρα και στο φως της λάμπας το βράδυ θα έχουν μια άλλη σημασία και το πρωί θα πρέπει να ξαναντυθείς, μόνο και μόνο για να πονέσεις, αντίο, λοιπόν, καλή μου εγκαρτέρηση,

Vincent_van_Gogh_-_A_pair_of_Shoes

εγώ πάω ν’ ασχοληθώ με τους τρελούς μου ή μάλλον θα πω για τα παπούτσια τους, τόσο αφρόντιστα σαν να τους τα φόρεσε ένα χέρι που ήξερε περισσότερα κι ίσως, αν σφύριζα πιο αμέριμνα, όλα να ’χαν πάει καλά ή αν δεν ήμουν τόσο επιρρεπής, όπως αυτός ο γελοίος σταθμάρχης που πληρώνεται για να μη μ’ αφήνει να ταξιδέψω ή σαν τον ποιητή που του αρκεί λίγος ύπνος για να ξαναγίνει αθώος.

Πίνακες: Andrea Kowch, Vincent Van Gogh

 

Tags: ,

Image

Φωτογραφία: Garry Winogrand

Garry-Winogrand-Book-1000x1000

gary tumblr_lyttbmj6XG1qzb6g8o1_1280

Garry Winogrand 04

gary _66275977_4081960f-1a2f-45b3-970d-d6c1ed09ac1e

 

Tags:

Image

Φωτογραφία: Jean Dieuzaide

 ———

 

Tags:

Image

Εισήγηση,Θανάσης Αγάθος: To τραγούδι του λύγκα (Ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα) 11.1.2012, Κέντρο Ψυχαναλυτικών Μελετών

DSC_0075f

Ο Θανάσης Αγάθος

είναι λέκτορας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

 «Το τραγούδι του λύγκα» είναι ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, αναφέρθηκαν ήδη lygas b172191από τον Πάνο Σταθόγιαννη ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά του. Θα έλεγα ότι, χωρίς να είμαστε συνεννοημένοι, μου κάνει πάσα για να ξεκινήσω, γιατί έκλεισε την πολύ ενδιαφέρουσα εισήγησή του, λέγοντας ότι πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα και, κατά σύμπτωση, έτσι ακριβώς σκόπευα κι εγώ να αρχίσω. Το βιβλίο προσφέρεται για πολλά επίπεδα ανάγνωσης.

Α. Πλοκή

Πρώτα πρώτα είναι ένα μυθιστόρημα που έχει μια αρκετά γοητευτική πλοκή.  Εγώ, ως φιλόλογος, δεν μπορώ  να μη γοητευτώ από ένα βιβλίο, το οποίο έχει αυτό που λέμε αξιόλογη πλοκή. Δεν πρόκειται, φυσικά, να την αποκαλύψω, αλλά το σημαντικό είναι ότι η πλοκή είναι το πρόσχημα για να ξεδιπλωθεί ένα ευφυές σχόλιο πάνω στη διαπάλη των φύλων, με όλα αυτά τα στοιχεία που ήδη αναφέρθηκαν από τον Πάνο Σταθόγιαννη, και, παράλληλα, είναι η ευκαιρία για να διαπλάσει η Ιφιγένεια ένα πολύ ενδιαφέρον κουαρτέτο ή κουιντέτο χαρακτήρων.

1.      DSC_0019fΟ βασικός χαρακτήρας της Φιλιώς Αηδονοπάτη  θα έλεγα ότι προσφέρεται για πολλά επίπεδα ανάγνωσης. Είναι μία γυναίκα, την οποία παρακολουθούμε, σ’ ένα αρκετά μεγάλο εύρος  χρόνου — κι αυτό  φυσικά είναι μία συνειδητή επιλογή της συγγραφέως. Το βιβλίο ξεκινάει με την προσπάθεια της ηρωίδας να γράψει, και ακριβώς, επειδή δεν τα καταφέρνει, βλέπουμε όλο το βασανισμό της γραφής, όλη την προσπάθεια της γραφής,  της εξομολόγησης μέσα από τη γραφή : η ηρωίδα  αρχίζει να αφηγείται τη ζωή της, να ξεδιπλώνει το παρελθόν της,  ηχογραφώντας τον εαυτό της,  και έτσι, διαβάζουμε ή «ακούμε» την κασέτα η οποία παρουσιάζει την παιδική της ηλικία. Έχουμε, μέσα από αυτό,  την εξαιρετικά πολύπλοκη σχέση με τον πατέρα (δεν θα μπω σε λεπτομέρειες, για να μη χαλάσω τη χαρά της ανάγνωσης), έχουμε το παιχνίδι με τη γλώσσα, διότι,  βεβαίως, η Φιλιώ ή Τριανταφυλλιά Αηδονοπάτη κατάγεται από μία οικογένεια αγροτική,  όπου τα βλάχικα, όπως είπε και ο Πάνος,  μπαίνουν πάρα πολύ δυναμικά και διαπλέκονται γοητευτικά σε ένα παράξενο γλωσσικό παιχνίδι, και ύστερα, από την περιδιάβαση στην παιδική της ηλικία, βλέπουμε αυτή την κοπέλα,  τη χωριατοπούλα, να γίνεται μια εξαιρετικά επιτυχημένη αρχιτέκτων, μία αρχιτέκτων λίγο νευρωτική, βέβαια, με πρόβλημα αυτοσυγκέντρωσης,  η οποία στη συνέχεια, ως ώριμη πια γυναίκα, περνάει από μία σειρά σχέσεων, που τη σημαδεύουν η καθεμιά με το δικό της ιδιαίτερο τρόπο.

2.     Υπάρχει ένας ψυχαναλυτής,  ο Αλκιβιάδης,

3.     υπάρχει ένα σαραντάρης αποτυχημένος ηθοποιός, με το συμβολικό όνομα Ιάσονας,

4.     υπάρχει ο πατέρας του ο Άλεξ 

5.     και υπάρχει και ένα πέμπτο πρόσωπο, η Αλταμίρα, που θα έλεγα ότι είναι το κλειδί ή, ένα πάση περιπτώσει, ένα από τα βασικά κλειδιά της ιστορίας.

_

DSC_0004f

Β. Ονοματοθεσία

 

Αυτό που έχει εξαιρετικά ενδιαφέρον εδώ είναι το πόσο  μεγάλη σημασία δίνει η Ιφιγένεια στην επιλογή των ονομάτων των διαφόρων ηρώων. Εάν, δηλαδή, δεχθούμε  την άποψη κάποιον θεωρητικών της λογοτεχνίας ότι ήδη η ονοματοθεσία είναι μία διαδικασία, που από την πλευρά του συγγραφέα είναι μία συνειδητή επιλογή, ακριβώς επειδή θέλει να σηματοδοτήσει κάποια πράγματα με ένα όνομα που δίνει σε κάποιο χαρακτήρα του, θα λέγαμε ότι αυτό είναι  εξαιρετικά ακριβές στην περίπτωση του Ιάσονα. Ο Ιάσονας,  μέσα στις σελίδες που του αφιερώνει η συγγραφέας, θυμίζει λίγο το μυθικό Ιάσονα,  έχει μια πορεία ενηλικίωσης, μέσα από τη σχέση με τον πατέρα, τη μητέρα, την ηρωίδα, και βεβαίως όλο το μυθιστόρημα είναι γεμάτο από  μυθολογικές αναφορές και ψυχαναλυτικούς  συμβολισμούς, για τους οποίους θα μας μιλήσει, στη συνέχεια,  η Ντόρα. Είναι, γενικά, ένα έργο το οποίο προσφέρεται για πολλά επίπεδα ανάγνωσης.

chiharu-shiota-e6a4bfe4bc9a2009e4bc9ae5a0b4e58699e79c9f04-1024x768.jpg

Γ. Κειμενικά είδη

Αυτό το οποίο εγώ θέλω να τονίσω είναι το πολύ γοητευτικό παιχνίδι με τα διάφορα κειμενικά είδη, για το οποίο ήδη έγιναν κάποιες νύξεις. Είναι η πρώτη φορά που βλέπω σ’ ένα μυθιστόρημα να ενσωματώνονται, σε τέτοια έκταση, τόσα πολλά διαφορετικά κειμενικά είδη. Είναι αυτό που ο Μιχαήλ Μπαχτίν αποκαλούσε παρέμβλητα είδη στο μυθιστόρημα και που θεωρούσε ότι είναι ενισχυτικά του πολυγλωσσισμού του μυθιστορήματος. Ο Μπαχτίν υποστηρίζει  ότι, μέσα από την ένταξη, σε ένα λογοτεχνικό έργο μιας  όσο γίνεται μεγαλύτερης ποικιλίας κειμενικών ειδών, φτάνουμε  τελικά να έχουμε αυτό που λέμε πολυφωνικό μυθιστόρημα, και αυτό ισχύει στην περίπτωση του τραγουδιού του λύγκα. Δηλαδή παρεμβάλλονται στη βασική αφήγηση :

1.      Κασέτες, όπως είπα

2.Υπάρχει ποίηση,  ποιήματα που παρεμβάλλονται

3.Υπάρχουν επιστολές. Η ίδια η επιστολή του Ιάσονα προς τον πατέρα του, προς το τέλος πια της ιστορίας, πέρα του ότι είναι μια συγκλονιστική εξομολόγηση, που ρίχνει φως, τελικά, σε πολλά μυστήρια που έχει αφήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή η συγγραφέας, αποτελεί και ένα υπόδειγμα για το πώς μπορεί να ενσωματωθεί σε ένα λογοτεχνικό κείμενο μία επιστολή. Εάν ανοίξετε το βιβλίο, εάν έχετε διαβάσει το βιβλίο, ασφαλώς καταλαβαίνετε τι εννοώ, για να μη χαλάσω τη χαρά της ανακάλυψης, απλώς θα πω ότι  το συγκεκριμένο γράμμα δεν δίνεται με τη γραμματοσειρά που θα περίμενε κανείς, αλλά δίνεται με το γραφικό χαρακτήρα του  ίδιου του Ιάσονα και με όλες τις διαλείψεις, τις μουτζούρες, με όλα αυτά τα σημεία τα οποία ενδεχομένως σηματοδοτούν την ψυχολογική του κατάσταση την ώρα που συνέτασσε την επιστολή.

4.Παρεμβάλλονται,  επίσης,  κάρτες επαγγελματικές… ψυχιάτρων,

5.     διάφορα σύντομα σημειώματα,

6.    διάφορες σύντομες επιστολές,  

7.     υπάρχουν σελίδες από το διαδίκτυο, υπάρχει ένας πολύ επιτυχημένος «διάλογος» της ηρωίδας με διαδικτυακή σελίδα

8.    Υπάρχει, βεβαίως, η φόρμα του θεατρικού διαλόγου σε κάποια σημεία.Όταν λέω φόρμα θεατρικού διαλόγου εννοώ ότι από κάποια σημεία απουσιάζουν παντελώς οι ενδείξεις που συνοδεύουν συνήθως το διάλογο σε ένα πεζογράφημα του τύπου «είπε», ο τάδε, «απάντησε», ο τάδε κ.λπ. Έχουμε ολόκληρα κατεβατά, εάν μου επιτρέπεται η έκφραση, από διαλόγους.

chiharu-shiota-e6a4bfe4bc9a2009e4bc9ae5a0b4e58699e79c9f04-1024x768.jpg

9.     Και, βεβαίως, υπάρχει κι ένα σημείο, για το οποίο θα μας μιλήσει η Ιφιγένεια, όπου οι ήρωες παρακολουθούν μία θεατρική παράσταση, κι εκεί παρεμβάλλονται κομμάτια που έχουν ακριβώς τη φόρμα του θεατρικού διαλόγου

10.Υπάρχουν ακόμη και επιστημονικές παραπομπές

11.Υπάρχουν ακόμη και υποσημειώσεις

12.Υπάρχει κι ένα κεφάλαιο το οποίο περιλαμβάνει, πολύ αναλυτικά όμως, το μενού ενός εστιατορίου, με πινελιές σουρεαλιστικές και μυθολογικές,  ένα κεφάλαιο που έχει πραγματικά πολύ μεγάλη σημασία και τοποθετείται ακριβώς στην κατάλληλη στιγμή

chiharu-shiota-e6a4bfe4bc9a2009e4bc9ae5a0b4e58699e79c9f04-1024x768.jpgΌλα αυτά δεν είναι, σε καμία περίπτωση, ατάκτως εριμμένα, δηλαδή, ενισχύεται ο πολυγλωσσισμός του μυθιστορήματος. Όλα αυτά τα παρεμβαλλόμενα είδη θα λέγαμε ότι αποτελούν τμηματικές εικόνες της πραγματικότητας, και βεβαιώνεται έτσι η θέση του Μπαχτίν ότι το μυθιστόρημα αποτελεί τη συγκριτική ενοποίηση, το συνδυασμό, εάν θέλετε, όλων των άλλων κειμενικών ειδών, και είναι το μόνο είδος που μπορεί, πραγματικά,  να περικλείει τα πάντα : από την ποίηση, το δοκίμιο, έως τον τηλεφωνικό κατάλογο. Το βιβλίο της Ιφιγένειας είναι μία απτή απόδειξη για το πόσο δίκιο είχε ο μεγάλος θεωρητικός  υποστηρίζοντας αυτό.

Δ. Η πράξη της γραφής

Βεβαίως, η παρεμβολή και η μείξη των ειδών αποκαλύπτει, πάνω από όλα, και αυτό θέλω να τονίσω, τη σταθερή διάθεση της Σιαφάκα να διαλέγεται με τον εαυτό της πρώτα πρώτα, να διαλέγεται με τους αναγνώστες, να βρίσκεται σε μια διαρκή διάδραση με τους αναγνώστες  και, τελικά, να βάζει τον ίδιο τον αναγνώστη  σε ένα πολύ γοητευτικό παιχνίδι, αυτό που λέμε παιχνίδι της γραφής.

Η Ιφιγένεια Σιαφάκα έχει εδώ προσπαθήσει να κάνει τον αναγνώστη κοινωνό σε αυτό που λέμε περιπέτεια της γραφής. Δηλαδή, από την πρώτη κιόλας σελίδα με την τεράστια δυσκολία που έχει η ηρωίδα να γράψει και μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει στο βιβλίο και που δεν θέλω να το αποκαλύψω, βλέπουμε διαρκώς να προβάλλει ο βασανισμός της γραφής, η προσπάθεια, θα λέγαμε, της δημιουργού να προβάλει και την επιφάνεια και το βάθος  του εαυτού της, μέσα από την περιπέτεια αυτής της γραφής.

chiharu-shiota-e6a4bfe4bc9a2009e4bc9ae5a0b4e58699e79c9f04-1024x768.jpgΗ γραφή στο βιβλίο εμφανίζεται, πρώτα απ’ όλα, ως δημιουργία, ως βασανισμός, ως λύτρωση, ως πάθος, ως ηδονή, ως τόπος μνήμης, μπορεί να πει κανείς πάρα πολλά για το πώς η μνήμη μπαίνει μέσα στην ιστορία και, τελικά, ίσως όλο αυτό να ταυτίζεται και με το πάθος της εξιστόρησης, και ίσως αυτή η εμμονή με τη γραφή να αντανακλά τη διάθεση της Σιαφάκα να βρίσκεται σε μία ευθεία ανταπόκριση με το διαρκώς μεταλλασσόμενο έργο της. Σε ευθεία ανταπόκριση, αν θέλετε,  με τα διάφορα προσωπεία που η ίδια επιλέγει να εμφανίσει μέσα από τους χαρακτήρες της και που αποτελούν τις πολλαπλές όψεις του συγγραφικού της εγώ. 

chiharu-shiota-e6a4bfe4bc9a2009e4bc9ae5a0b4e58699e79c9f04-1024x768.jpgΗ τάση της να σχολιάζει αυτά που γράφει, να σαρκάζει τη δυσκολία της γραφής, να υπενθυμίζει, πολλές φορές, την παντοδυναμία του παντογνώστη αφηγητή, διαβάζω ενδεικτικά ένα απόσπασμα : Ωστόσο, για να δούμε την αλήθεια, γιατί μόνον εγώ  μπορώ να περιγράψω την αλήθεια,  και λίγο αργότερα, γιατί μόνον εγώ από δω μπορώ να διηγηθώ την πάσα αλήθεια των ανθρώπων.  Όλο αυτό για μένα δηλώνει, και κάτι που θα ήθελα να πω στην πορεία, δεν θέλω να το πω τώρα,  τελικά πόσο βαθιά ενστερνίζεται την άποψη ότι περισσότερο σημαντική από αυτά τα οποία γράφει ένας συγγραφέας είναι η  ίδια η πράξη της γραφής.

 

 

 
Image

Μαρία Μαργαρίτη, Ο ποιητής

Μαρία Μαργαρίτη, Ο ποιητής.

ο ποιητης ξυπναει συχνα
με την ανασα του παλευοντας
Ερχεται και χτυπαει στα ρουθουνια του
η αγρια οσμη από τις αλυκές
με αυτό το ροζ το αποκοσμο
οι παλιοι το ξεραν
οι αλυκές
πως είναι κρούστες στις ρωγμες της κολασης
εκει που η μεμβρανη της ψυχης
λεπτυνε πολύ
κι ο κατω κοσμος συναντησε τον πανω

 

Πίνακας: Αtsushi Suwa

 

Tags: ,