RSS

Category Archives: Ελφρίντε Γέλινεκ

Ελφρίντε Γέλινεκ, Λαγνεία

 

Αυτό που βλέπει κανείς από το παράθυρο είναι συχνά πολύ καλοαναπτυγμένο, όπως αυτή η θηλυκή φύση. Ο άντρας, που ακόμη και στις επιθυμίες του είναι ανώτερος υπάλληλος, υπακούει σε μια ανθρώπινη ανάγκη, κάτι που δεν πρέπει να συγχέεται με τη δυσάρεστη ανάγκη για έναν άνθρωπο! O διευθυντής είναι ξαπλωμένος σαν ένα τοπίο που το διακατέχει όμως ένα πνεύμα ανησυχίας. Έχει απλώσει ομοιόμορφα το βούτυρό του, αλλά τι βλέπει τώρα στην όψη της γυναίκας; To ανθρώπινο πρόσωπο της δικτατορίας; Σαν να έχει απαλειφθεί αυτή η γυναίκα μέσα από καινούργια σέξυ εσώρουχα. Μοιάζει σαν να της παράγγειλε ο άντρας της να κινείται βάσει ενός νέου κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Το χρήμα παίζει με τους ανθρώπους δικά του παιχνίδια. Μερικές φορές ο διευθυντής έχει μια αναλαμπή και δείχνει μεταμέλεια. Κρύβει τότε το πλατύ πρόσωπό του μέσα στην ποδιά της γυναίκας. Δεν αργεί όμως να της ξανασπρώξει το κεφάλι στο βρώμικο χείλος της μπανιέρας. Κοιτάζει τότε αν ο φρεσκοστωμένος δρόμος φθάνει μέχρι τη σκοτεινή πόρτα, πίσω από την οποία κάθεται και λικνίζεται η ίδια, αυτή η καλομαθημένη γυναίκα που μπορεί κανείς άνετα να την ξεφυλλίσει ως το καλό τέλος. Πώς να ζήσουν οι άνεργοι σ’ αυτόν τον κόσμο αν δεν έχουν τέτοια φθηνά μυθιστορήματα ως πρότυπό τους;
Αυτός ο διευθυντής που μιλάει ήρεμα στο προσωπικό του και για αντάλλαγμα το βάζει να του λέει τραγούδια, μέρα μεσημέρι προτιμά να εμβολιάζει τη γυναίκα με το έμβολό του. Του αρέσει να βλέπει την υγεία του να φουντώνει. Η γυναίκα τον παρακαλεί να είναι προσεκτικός τουλάχιστον απέναντι στο παιδί, που θα μπορούσε κάθε στιγμή να ξεπεταχτεί από την παλαίστρα του. Στη σωστή στιγμή εμφανίζεται το παιδί, ο κανακάρης του, παρατηρεί λίγο τους γονείς (που πιασμένοι από τα πιάτα κυλιούνται στο κυλικείο τους) και εξαφανίζεται πάλι. Πηγαίνει να ταλαιπωρήσει με το γλωσσικό και το νέο αθλητικό του όργανο τα παιδιά της γειτονιάς, που μεγαλώνουν χωρίς τεχνητούς και καλλιτεχνικούς παραδείσους. Το παιδί έχει ωριμάσει κάτω από τον ήλιο σαν καρπός. Ο πατέρας του, ακριβώς από τη δική σας σκοπιά, κάνει μια υγιεινή βουτιά με το κεφάλι κι εξαφανίζεται μέσα στη μητέρα. Εδώ δεν αρκούν τα λόγια. Θέλουμε να δούμε πράξεις, έργα, γι’ αυτό πληρώνουμε εισιτήριο για να μπούμε στις τουαλέτες∙ μας πιέζει η ανάγκη του νερού μας.
Joel-Peter Witkin Witkin_Web6Τα μικρά σπίτια παραδίδονται νωρίς στον ύπνο, αλλά τα μεγάλα σφύζουν από ζωή και ηλεκτρισμό ανάμεσα στα δύο φύλα. Και μιας και μιλούμε για νερό και υγρά, τρέχουν τα σάλια τους σε όλο το σώμα. Είμαστε πια μεταξύ μας, αφού δεν ντρεπόμαστε ούτε το φως της δημοσιότητας. Αφού οι αγαπημένοι βρήκαν ο ένας τον άλλον, μπορούν τώρα να λικνίζονται μακάριοι πάνω στα ποτά τους, που αναβλύζουν από τις φιάλες με τις χρυσές ετικέτες, και να νοιώθουν σαν το σπίτι τους ο ένας μες στον άλλον. Εκεί μέσα βρίσκουν την ησυχία τους, αφού πρώτα αναστάτωσαν τα γεννητικά τους όργανα, και ο ένας είναι για τον άλλον ένας και μοναδικός. Πλασμένοι με χώμα, και ενώ οι φτωχοί γύρω τους επιστρέψουν στο χώμα, αυτοί εδώ που βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα δημιουργούν σιωπηρά το δικαίωμα της αμοιβαίας απόλαυσης καθημερινά. Έχουν μαζέψει αρκετή δύναμη στα μπατζάκια τους, στα νεφρά τους και στις καρδιές τους, για να μπορούν να δαγκώνουν το ροδάκινο που μόλις τώρα ξεπρόβαλε από τον ανθό του. Όλα είναι δικά τους.


Ελφρίντε Γέλινεκ, Λαγνεία, σελ. 48-49, μτφρ.: Λευτέρης Αναγνώστου, Εκδόσεις Εκκρεμές, β’ έκδοση, 2000.

Photos: Joel-Peter Witkin

.

.

 

 
Image

Ελφρίντε Γέλινεκ, “Λαγνεία”, μτφρ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδόσεις Εκκρεμές, 1999

«Πάντοτε καθ’ οδόν, πορ(ν)ευόμενος, ατενίζει το βουβό βασίλειο των νεκρών και των πικρών ειδών καφέ.» (σελ. 43)

Η συζήτηση για το τι ακριβώς συνιστά λογο-ΤΕΧΝΙΑ μπορεί να συνεχίζεται δυναμικά επ’ αόριστον και σίγουρα με πρισματική λογική προσέγγισης (εάν υποθέσουμε ότι υπάρχει στοιχειώδης λογική), μια και η ισοπεδωτική σύγχρονη τάση, τόσο της γραφής όσο και της κριτικής και κατ’ επέκτασιν της κατανάλωσης πολτού, που αυτο-ορίζεται στο πλαίσιο αυτό σαν βιβλίο και, ακόμη χειρότερα, σαν «λογοτεχνία», δε φαίνεται να είναι ικανή να διασφαλίσει τους όρους και τα όρια για τέτοιου είδους προσεγγίσεις. Για τη Λαγνεία ωστόσο της νομπελίστριας Αυστριακής συγγραφέως έχουμε χρέος να παρακάμψουμε τη μαστροπεία της πλειονότητας των εκδοτών και των κριτικών, αν και σε μια πρώτη (βεβιασμένη ή παρεξηγημένη) ματιά θα έλεγε κανείς ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός σκληρού πορνογραφικού υλικού σε εξευγενισμένο αμπαλάζ εύστοχου, πλούσιου και αθυρόστομου μυθιστορήματος και ότι συνεπώς εκπορ(ν)ευόμαστε αναλόγως των (προσ)ταγμάτων της εποχής.

lipton_meg_02

Αλλά «είναι απαράδεκτο να κάνει κανείς έναν ζωντανό άνθρωπο φύλλα και φτερά και να μην τον διαβάζει καν» (σελ. 70), γράφει η Γέλινεκ, αφού «γνωρίζει όλες τις ύπουλες λαβές και απολαβές» (σελ. 39) του κόσμου, «καθώς υμνεί το γιο του θεού, που σε αυτή τη χώρα έπλασε τους ανθρώπους με χώμα και μεταμόρφωσε τα δάση της σε χαρτί» (σελ. 33) και αφού το «εργοστάσιο, με τη βοήθεια αυτών που το κατοικούν και το κινούν, παρήγε το χαρτί, το δικό μας λίπασμα, πάνω στο οποίο μπορούμε να γράφουμε και τις σκέψεις μας» (σελ. 100).

Lipton_LG_Organ-GrinderΛίπασμα ωστόσο για τη γέννηση τέχνης και λογοτεχνών είναι η ίδια η συγγραφέας όχι μόνο για τις ευαίσθητες κεραίες της που διεισδύουν στην εποχή της, παράγοντας εκ παραλλήλου μια (έστω και στοιχειώδη) μυθοπλασία ως όχημα για την ανάδειξη του προβληματισμού της• όχι μόνο για τη μεστή, άμεση και τεκμηριωμένη κριτική τη δια-νοούμενης, η οποία διαθέτει και εξαιρετικό ταλέντο στη γραφή και γι’ αυτό επαξίως μπορεί να χαρακτηριστεί λογο-τέχνις• όχι μόνο για το απαλλαγμένο από παντός είδους σύνδρομα πνεύμα που επιτίθεται με οξύτητα και χιούμορ στον εκδημοκρατισμένο φασισμό και στην ελευθεριότητα της εποχής μας• όχι μόνο για την αντίσταση στην προσωπική εκπόρνευσή της, με την απουσία παζαρέματος στην τεχνική, στην τέχνη και στο στόχο της• όχι μόνο για την έλλειψη φιλαυτίας που μαρτυρά η εξαιρετική δουλειά κάθε παραγράφου, καθιστώντας την είλωτα του λόγου, καθώς παράγονται σελίδες που χαρακτηρίζονται από έλλειψη φλυαρίας και κοινοτοπίας σ’ ένα βιβλίο που κινείται στους ιλιγγιώδεις, εσωστρεφείς και επαναληπτικούς ρυθμούς της ανθρώπινης Λαγνείας•αλλά κυρίως για τη δημιουργική και ποιητική ανάπλαση, διά μέσου των εργαλείων του λόγου, ενός θέματος που θα εξέπιπτε σε επιθεωρησιακή αισχρολογία ή δημοσιοποιημένη και δημοσιευμένη προσωπική σεξουαλική εκτόνωση στα χέρια κάποιου από αυτούς που παίρνουν τους «καυλούς» τους για «αυλούς» (σελ. 222) ή κάποιας από αυτές τις σύγχρονες «(κ)αυλητρίδες του σπιτιού» (σελ. 252), που προσβάλλουν την αισθητική και τη νοημοσύνη μας με την παραγωγή σκευασμάτων καθ’ ομοίωσιν. Εξαιρετική η μετάφραση του Λευτέρη Αναγνώστου σ’ ένα ιδιαίτερα απαιτητικό και πολύσημο κείμενο του οποίου οι δυσκολίες συγγενεύουν σε πολλά σημεία με αυτές της ποιητικής μετάφρασης.

Δημοσιευμένο στο Περιοδικό «Πανδώρα»

http://www.biblionet.gr/book/24398/Jelinek,_Elfriede,_1946-/%CE%9B%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%B1

Πίνακες: Laurie Lipton

 

Tags: , , , , , , , , ,