RSS

Sigmund Freud, Ο ποιητής και η φαντασίωση

09 Jul

.

Θα θυμάστε πως είπαμε ότι ο ονειροπόλος αποκρύπτει εντελώς τις φαντασιώσεις του από τους άλλους, διότι διαισθάνεται ότι έχει λόγους να ντρέπεται γι’ αυτές. Θα προσθέσω εδώ ότι, ακόμη κι αν μας τις κοινοποιούσε, η αποκάλυψή τους δεν θα μας προξενούσε καμία ηδονή. Όταν μαθαίνουμε τέτοιες φαντασιώσεις νιώθουμε απέχθεια ή, το πολύ-πολύ, παραμένουμε απέναντί τους παγεροί. Όταν όμως ο ποιητής μας παρουσιάζει τα έργα του ή μας αφηγείται όσα εμείς τείνουμε να ερμηνεύσουμε ως προσωπικές του ονειροπολήσεις, αισθανόμαστε μεγάλη ηδονή, πιθανότατα ποικίλης προελεύσεως. Το επίτευγμα αυτό είναι το πιο κρυφό του μυστικό. Η αυθεντική ars poetica συνίσταται στην τεχνική υπέρβασης της απέχθειας, η οποία σχετίζεται ασφαλώς με τους φραγμούς που υψώνονται ανάμεσα σε κάθε μεμονωμένο Εγώ και τους άλλους. Δύο ειδών μέσα μπορεί να φανταστεί κανείς: ο ποιητής απαλύνει τον χαρακτήρα της εγωιστικής ονειροπόλησης με τροποποιήσεις και συγκαλύψεις, και μας εξαγοράζει με ένα καθαρά μορφολογικό, δηλαδή αισθητικό, κέρδος ηδονής, που προσφέρει με την παρουσίαση των φαντασιώσεών του. Αυτό το κέρδος ηδονής, που μας προσφέρεται προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποδέσμευση μεγαλύτερης ηδονής από βαθύτερες ψυχικές πηγές, το ονομάζουμε δελεαστική πριμοδότηση ή προηδονή. Έχω τη γνώμη μου ότι η αισθητικής φύσεως ηδονή που μας παρέχει ο ποιητής έχει πάντα τον χαρακτήρα μιας τέτοιας προηδονής και ότι η πραγματική απόλαυση του ποιητικού έργου προέρχεται από την απελευθέρωση ψυχικών μας εντάσεων. Μάλιστα, σε αυτό συμβάλλει ενδεχομένως αρκετά και το γεγονός ότι ο ποιητής μάς μεταθέτει σε μια κατάσταση που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε πλέον τις δικές μας φαντασιώσεις χωρίς ενοχή και χωρίς ντροπή. Εδώ βρισκόμαστε στο κατώφλι νέων ερευνών, που είναι ταυτόχρονα ενδιαφέρουσες και πολύπλοκες. Όμως, τουλάχιστον για την ώρα, φτάσαμε στο τέλος της ανάλυσής μας.

[Το κείμενο του Freud γράφηκε το 1907]

Sigmund Freud, Ο ποιητής και η φαντασίωση, σελ. 24-25, μτφρ.: Γιώργος Σαγκριώτης, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2011.

 
Leave a comment

Posted by on 09/07/2020 in Σκέψεις περί Αισθητικής και Λογοτεχνίας, Sigmund Freud, Ο ποιητής και η φαντασίωση

 

Leave a Reply

Fill in your details below or click an icon to log in:

Gravatar
WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. ( Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. ( Log Out /  Change )

Cancel

Connecting to %s

 
%d bloggers like this: