Φρίντριχ Νίτσε, Πέρα από το καλό και το κακό

RSS

Φρίντριχ Νίτσε, Πέρα από το καλό και το κακό

13 Jul

Eίτε ονομάζουν τώρα «πολιτισμό» ή «εξανθρωπισμό» ή «πρόοδο» αυτό που διακρίνει τον Ευρωπαίο• είτε το ονομάζουν απλώς, δίχως έπαινο ή μομφή, δημοκρατικό κίνημα στην Ευρώπη: πίσω απ’ όλα τα ηθικά και πολιτικά προσκήνια που υποδεικνύονται από τέτοιες φόρμουλες λαμβάνει χώρο μια τεράστια φυσιολογική διαδικασία, που η ροή της μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο – η διαδικασία εξομοίωσης όλων των Ευρωπαίων, η αυξανόμενη απόσπασή τους από τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες γεννιούνται ράτσες εξαρτώμενες από το κλίμα και την κοινωνική τους τάξη, η αυξανόμενη ανεξαρτησία τους από κάθε καθορισμένο περιβάλλον, το οποίο, έχοντας τις ίδιες απαιτήσεις για αιώνες, θα ήθελε να εγγραφεί στην ψυχή και το σώμα – δηλαδή, η αργή ανάδυση ενός κατ’ ουσίαν υπερεθνικού και νομαδικού τύπου ανθρώπου, ο οποίος, μιλώντας από φυσιολογική άποψη, κατέχει ως τυπικό γνώρισμά του ένα μάξιμουμ της τέχνης και της προσαρμογής. Αυτή η διαδικασία του δημιουργούμενου Ευρωπαίου, της οποίας το τέμπο μπορεί να γίνει πιο αργό μέσω μεγάλων υποτροπιασμών αλλά ίσως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο να κερδίσει σε ορμητικότητα και βάθος και να αναπτυχθεί – η μαινόμενη ακόμη θύελλα και ορμή του «εθνικού αισθήματος» ανήκει εδώ, όπως και ο αναδυόμενος αναρχισμός: η διαδικασία αυτή θα οδηγήσει πιθανότατα σε αποτελέσματα, τα οποία εκείνοι που θα μπορέσουν να προεξοφλήσουν λιγότερο απ’ όλους είναι οι αφελείς προπαγανδιστές και οι εγκωμιαστές της, οι απόστολοι των «μοντέρνων ιδεών». Oι ίδιες καινούργιες συνθήκες, οι οποίες θα δημιουργήσουν κατά μέσον όρο μια ισοπέδωση και μετριοποίηση του ανθρώπου – ένα χρήσιμο, εργατικό, πολύπλευρα χρησιμοποιήσιμο και ικανό αγελαίο ζώο άνθρωπος– είναι κατάλληλες στον ύψιστο βαθμό να προκαλέσουν τη γέννηση εξαιρετικών ανθρώπων της πιο επικίνδυνης και ελκυστικής ποιότητας.

Διότι, παρόλο που αυτή η δύναμη προσαρμογής, η οποία δοκιμάζει συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες και αρχίζει καινούργια δουλειά με κάθε γενιά, σχεδόν με κάθε δεκαετία, δεν μπορεί να καταστήσει δυνατή τη δραστικότητα του τύπου• παρόλο που η συνολική εντύπωση που θα προκληθεί από τέτοιους μελλοντικούς Ευρωπαίους πιθανόν να είναι εκείνη των πολυειδών, φλύαρων, αδύναμων στη θέληση και εξόχως χρησιμοποιήσιμων εργατών, που χρειάζονται έναν κύριο, έναν διοικητή, όπως το καθημερινό ψωμί• παρόλο που ο εκδημοκρατισμός της Ευρώπης θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός τύπου προετοιμασμένου για δουλεία, με τη λεπτότερη έννοια της λέξης: σε μεμονωμένες και εξαιρετικές περιπτώσεις, ο δυνατός άνθρωπος θα γίνει πιο δυνατός και πιο πλούσιος από οποτεδήποτε άλλοτε ίσως – χάρη στη δίχως προκαταλήψεις εκπαίδευσή του, χάρη στην τρομερή πολυειδία της πρακτικής εξάσκησης, της τέχνης και της μάσκας. Θέλω να πω: o εκδημοκρατισμός της Ευρώπης είναι ταυτόχρονα μια αθέλητη διευθέτηση για τη δημιουργία τυράννων – με όλες τις έννοιες της λέξης, ακόμη και με την πιο πνευματική.